Redactie We bevinden ons er middenin, maar niet veel mensen hebben de Melkweg met het blote oog kunnen aanschouwen. Alleen in complete duisternis heb je kans de Melkweg te zien. Helaas is er veel lichtvervuiling in Nederland. Maar met wat voorbereiding, een moderne camera, de juiste lens en wat nabewerking is het ook in Nederland mogelijk een mooie foto te maken van de Melkweg.
Wil je meer leren over fotografie en ook prachtige foto’s leren maken? Bekijk dan onze Basiscursus Fotografie
Locatie
In Nederland is het zoeken naar een locatie met zo min mogelijk lichtvervuiling. De Light Pollution map is een handig hulpmiddel om te bekijken waar je moet zijn. Lees hier 5 onderwerpen voor nachtfotografie.
Een geschikt tijdstip vinden
De positie van de Melkweg ten opzichte van je positie op aarde verandert voortdurend. Daarom is het verstandig om eerst een app zoals Planets (Android of iOS) te raadplegen. Na invoeren van een datum, tijd en locatie kun je de lucht bekijken zoals je hem kunt verwachten bij een heldere lucht. Kijk ook eerst even hoe laat de zon ondergaat op de gekozen datum. Het heeft uiteraard niet zoveel zin als de zon nog op is.
Bewolking
Zelfs als je een geschikte datum hebt gevonden blijft het belangrijk om de bewolkingsradar in de gaten te houden. Als het bewolkt is heeft het geen zin om een poging te wagen.
Belangrijke eigenschappen van je camera
Je camera dient handmatig in te stellen te zijn. Het meest van invloed op de beeldkwaliteit is de sensor. Hoe minder last je camera van ruis bij weinig licht heeft, hoe beter. Een fullframe camera is dus ook aan te raden, maar niet noodzakelijk. Het is ook een voordeel als de sensor in je camera “ISO invariant” is. Sony sensoren, die ook in Nikon camera’s gebruikt worden, zijn hier goed in. Het komt erop neer dat je met een ISO invariante sensor op ISO 100 een foto kunt maken om in de nabewerking pas de helderheid te verhogen. In feite kun je dan achteraf de ISO bepalen. Omdat je dan maar 1 keer de helderheid verhoogt kan dit betere resultaten geven. Een voordeel is ook dat je niet bang hoeft te zijn dat je te veel ruis introduceert met een hoge ISO waarde. Als je dus een Nikon D750 hebt zou ik ISO 100 gebruiken. Als je, zoals ikzelf een Canon 6D hebt zou ik ISO 6400 of ISO 3200 gebruiken.
Een objectief kiezen
Een groothoek objectief is uiteraard aan te raden zodat je zoveel mogelijk van de Melkweg in beeld krijgt. Voor een fullframe camera is 17 millimeter aan te raden. Met een crop camera is 11 millimeter aan te raden.
Met een groothoek is het ook gemakkelijker de sterren niet als streepjes in beeld te krijgen. Met een teleobjectief zie je dit effect veel sneller dan met een groothoekobjectief.
Het nadeel van een groothoekobjectief is echter dat de werkelijke grootte van het diafragma kleiner is dan bij een teleobjectief. Dit betekent dat je bij dezelfde diafragma instelling minder licht binnen laat. De werkelijke grootte van het diafragma kun je bepalen met de formule: diameter = brandpuntsafstand / f-getal. Deze formule betekent eigenlijk: hoe meer zoom, hoe groter de diameter van het diafragma. Een paar voorbeelden:
17 mm / f4 = 4,25 mm
32 mm / f4 = 8 mm
Er is dus een optimum tussen zo veel mogelijk groothoek en zo veel mogelijk licht. In het artikel Picking a great lens for milky way photography wordt dit uitgebreid beschreven met een score overzicht van de beste lenzen voor melkweg fotografie. Dit blijft natuurlijk een theoretisch optimum, maar uiteraard kun je ook met andere lenzen aan de slag.
Uitrusting
Vergeet natuurlijk niet je statief, camera, objectieven en andere fotospullen. Een deken of stoeltje om op te zitten kan ook handig zijn. Het gaat namelijk wel even duren. Een goede zaklamp kan je helpen niet te verdwalen in een donker natuurgebied. Neem voldoende te drinken mee. Een leuke app om bij je te hebben is de ISS tracker (Android). Wellicht maak je dan net zo’n foto als Albert Dros.
De melkweg vinden
Ook op locatie komt de Planets app van pas. Houd je smartphone in de lucht en kijk waar de Melkweg zich ongeveer bevindt. Let vooral op sterrenbeelden die zich rond de Melkweg bevinden. Deze zijn goed zichtbaar en kunnen je helpen oriƫnteren. Als je in een behoorlijk donker gebied staat en je ogen even laat wennen zou je ook heel licht de Melkweg kunnen zien met je ogen.
Camera instellingen
Zet je camera op een statief met de middenzuil zo ver mogelijk omlaag geschoven. Om zo min mogelijk bewegingsonscherpte te krijgen kun je gebruik maken van de mirror lockup functie (spiegel opklappen). Gebruik de zelfontspanner van twee seconden of een afstandsbediening. Aangezien de nabewerking heftig zal gaan worden is het uitermate belangrijk om de camera op RAW in te stellen.
Scherpstellen
Handmatig scherpstellen is aan te raden. Richt je camera op een heldere ster en gebruik liveview. Stel nu handmatig scherp tot de ster als een puntje te zien is. Als er een focus schaal op je objectief zit kun je deze ook meteen op oneindig zetten. Maar dit is over het algemeen niet nauwkeurig genoeg.
Belichtingsinstellingen
Het is aan te raden om geheel op de M-stand te fotograferen. Het diafragma zet je op zijn grootste (kleinste F-getal) zodat je zo veel mogelijk licht verzameld. Als je geen ISO-invariante camera hebt zet je de ISO waarde om te beginnen op 3200. Dit zal ruis opleveren maar de Melkweg is zo minimaal zichtbaar dat je alle zeilen bij zult moeten zetten.
Om geen star trails te krijgen maak je gebruik van de 500-regel. Deze regel zegt dat je de maximale sluitertijd voor een full frame camera kunt bepalen met
t=500/brandpuntsafstand
Zo krijg je zo veel mogelijk licht binnen zonder star trails. Voor een crop camera geldt overigens:
t=500/(brandpuntsafstand*(1,6 voor Canon of 1.5 voor Nikon))
Met een 17 mm objectief op full frame krijg je dus:
t=500/(17 mm)ā29 seconden
Een goed begin zou dus zijn: ISO 3200, F2.8, 29 seconden.
Maak een eerste foto en kijk naar het histogram of je een piek ergens rond het midden ziet. Daarna kun je nog spelen met de ISO waarde om de belichting te verhogen/verlagen. Het diafragma en sluitertijd staan immers al op maximaal.
Er wordt regelmatig gesuggereerd om de ETTR (exposure to the rigth, overbelichten) techniek te gebruiken voor minder ruis. Dit is echter niet zinvol bij Melkweg fotografie. Overbelichten voor ETTR heeft alleen zin als je dit doet door het diafragma of de sluitertijd te verhogen. Als deze al maximaal zijn heb je geen manier om de belichting te verhogen. Als je de ISO waarde hoger zet introduceer je namelijk extra ruis die je er niet meer uitkrijgt door achteraf de belichting te verlagen.
Bewerking
De kans is groot dat de Melkweg niet direct te zien is op de foto’s. Nu ga je aan de slag met RAW conversie software. Open je foto in Lightroom, camera RAW of een andere RAW converter. Hier verander je vooral het contrast en mid-tone contrast (clarity in Lightroom of Camera RAW). Als dit nog niet genoeg is kun je ook met adjustment brushes de Melkweg nog extra clarity geven. Als je klaar bent heb je waarschijnlijk aardig wat extra ruis geĆÆntroduceerd. De ruisreductie en scherpte sliders kunnen erg doeltreffend zijn. Ik vind het zelf mooi om de witbalans net wat meer blauw te maken.
Compositie
Er zijn oneindig veel mogelijkheden om een mooie compositie te maken met de Melkweg als onderwerp. Het werkt goed om een klein beetje voorgrond mee te nemen zodat de kijker zich kan oriƫnteren. Ook menselijke elementen werken goed als voorgrond. Zo kun je een selfie maken met de Melkweg als achtergrond. Maar een karakteristiek huis of schuur doen het ook goed.
Tot slot
Er komt wat techniek kijken bij het fotograferen van de Melkweg. Maar laat je hier niet door afleiden. Experimenteren met instellingen en composities is juist wat fotografie zo leuk maakt. Dus ga aan de slag met deze tips in het achterhoofd en ontdek dit prachtige onderwerp.
Martijn van Geloof
Mijn naam is Martijn van Geloof. Ik houd me vooral bezig met urbex-, architectuur-, portret-, reportage- en landschapsfotografie. De combinatie van creativiteit en techniek is wat voor mij fotografie zo leuk maakt. Experimenteren en nieuwe gebieden ontdekken is wat mij steeds opnieuw inspireert in de fotografie. Bekijk mijn werk op www.vangeloof.com.
Bekijk alle artikelen van Martijn van Geloof
