Redactie Soms heb je ze nog in de kast liggen of zie je ze bij de kringloop of rommelmarkt; oude objectieven. Ivo aarzelt geen seconde en monteert dit oude staaltje vakwerk op zijn huidige camera. In deze blog zet hij de voordelen op een rij en geeft aanschafadvies.
Wil je meer leren over fotografie en ook prachtige foto’s leren maken? Bekijk dan onze Basiscursus Fotografie
Deel 3
Deze blog is het laatste deel van een driedelige blogserie. In deel 1 legde Ivo uit waarom je zou willen werken met oude lenzen op je nieuwe camera. Lees hier het eerste deel terug. In deel 2 ging hij meer in op het gebruik van adapters. In het laatste deel zet Ivo de voordelen nog een keer op een rij en geeft aanschafadvies.
Onscherpte (Bokeh)
Het werken met oude objectieven heeft verschillende voordelen. Heel typerend aan een aantal oude objectieven is de bokeh. Dit wordt onder andere bepaald door het aantal lamellen in het diafragma. Dit aantal zorgt voor de rondheid van de onscherpe delen. Hoe meer lamellen in het objectief zitten, hoe ronder de bokeh is. Een beetje moderne lens heeft tussen de 5 en 8 lamellen. Oudere objectieven zoals Calr Zeiss (en de Russische kopieën van Jupiter en Helios) kunnen tot wel 14 lamellen hebben.
Flare
Dit is een woord dat lastig te omschrijven is in het Nederlands. Dit effect is zichtbaar bij het fotograferen met tegenlicht en manifesteert zich door het tonen van cirkels in het beeld, komende vanuit de lichtbron. De coating op de eerste lens is bedoelt om dit effect tegen te gaan en in de loop der jaren is dit procedé sterk verbeterd en wordt dus vaak als een nadeel gezien. Naast de coating zijn er ook zonnekappen te krijgen voor dit effect tegen te gaan. Helaas zijn voor de oude objectieven de bijbehorende zonnekappen vaak niet of slecht te krijgen. Dat resulteert ook weer in een hoge prijs hiervoor. Tegenwoordig willen fotografen dit oude effect juist in de foto krijgen en doen dit meestal met behulp van software zoals Adobe Lightroom of Adobe Photoshop. Vooral creatieve fotografen zullen dit dus niet meer als een nadeel zien maar als een voordeel. Door het effect direct in de foto te krijgen, geeft dit al een meer authentiek beeld als via nabewerking.
Gewicht
Huidige objectieven zijn gemaakt van kunststoffen met af en toe iets van metaal en geperst glas. Fabrikanten hebben voor deze materialen gekozen om het gewicht en formaat terug te dringen. In het verleden werden de objectieven gemaakt van metaal en (loodhoudend) glas. Oude objectieven met een korte brandpuntafstand zullen zwaarder uitvallen dan hun huidige autofocus varianten. Echter zijn de moderne tele-objectieven toch weer zwaarder dan de oude. Zo heeft bijvoorbeeld de Canon EF 300mm F2.8 met 2300 gram toch net iets meer gewicht als de oude FD 300mm f/2.8 Fluorite die ‘slechts’ 1900 gram weegt.
Objectieven
Je bent nu helemaal enthousiast en wilt direct over de rommelmarkt rennen of door de verzameling oude fotoapparatuur van je (groot-)vader struinen om een mooi objectief te bemachtigen. Maar waar dien je dan op te letten? De aansluiting is natuurlijk één punt. Maar dan. Oud glas kan wel eens vast zitten. De mechanische onderdelen werden gesmeerd met een olie die door de loop der jaren wel eens kleverig kan worden. Door het objectief een onderhoudsbeurt te (laten) geven is dit op te lossen. Ook zijn oude objectieven gevoelig voor schimmel. Ook dit is te verwijderen. Let alleen op dat je geen objectief met schimmel dicht bij een schoon objectief legt. Het kan zich verspreiden.
Oud glas is ook gevoeliger voor beschadigingen als krassen. Kijk dus vooral of de voorste en achterste lens nog onbeschadigd zijn. Helaas zijn krassen en dergelijke niet te herstellen. Bij een kras op de voorste lens is over het algemeen ook de coating beschadigd. Indien een lens meer schade heeft als een kras is het zeker aan te raden om deze links te laten liggen.
Sommige objectieven hebben een geel kleurige gloed in zich zitten. Hierdoor worden de foto’s ook inderdaad iets geliger weergegeven. Schrik niet, dit is doordat in het verleden radioactief glas gebruikt werd om Chromatic Aberration (CA) tegen te gaan. CA is het effect dat goed te omschrijven is als de paarse gloed die je ziet als je gaat uitvergroten. Ook werd om dezelfde reden destijds glas gemaakt met mineralen zoals Fluorite. Dit soort objectieven worden als zeer hoogwaardig beschouwd en ook vaak gezien als beter dan de huidige. Canon gebruikt Fluorite nog steeds in een aantal lenzen van de L serie. De gele gloed is trouwens heel goed weer in orde te krijgen door het objectief met het voorste element in de zon te leggen. Door de UV straling corrigeert het glas zichzelf weer en wordt weer helder. In de onderstaande foto is duidelijk het verschil te zien. Links een ‘normale’ lens en rechts een licht radioactieve lens van Asahi.
De leeftijd van de objectieven zorgt er natuurlijk ook voor dat deze langere tijd bloot gesteld zijn aan stof en dus ook aan de binnenkant stofdeeltjes kan bevatten. Net als bij een plakkerig diafragma en schimmel is dit met een onderhoudsbeurt op te lossen. Om dit te kunnen zien is het handig om met een zaklamp aan de ene kant in de lens te schijnen en dan kun je aan de andere kant zien hoe het met de binnenkant gesteld is.
Oud en nieuw
Nu we een hele voorraad informatie hebben is het misschien ook begrijpelijk waarom merken als SamYang objectieven produceert die weer terug gaan naar de basis. De SamYang objectieven hebben geen focus hulp (met uitzondering van de Nikon variant) en geen hulp voor het diafragma. Dit wordt, net als bij de oude objectieven op de lens geregeld. Deze objectieven zijn inmiddels zeer populair vanwege de prijs. De kwaliteit van merken als SamYang is inmiddels ook goed te noemen, maar doen toch nog onder voor de objectieven van de vorige eeuw. Merken als Zeiss en Leica hebben vanaf het begin vast gehouden aan het concept van handmatige bediening. De focus bij deze merken is vanaf het begin vooral op optische kwaliteit gelegd. Waar merken als Nikon en Canon vroeger de focus ook meer gelegd hadden op de optische kwaliteit, is tegenwoordig het gewicht, formaat en prijs bepalend voor de verkoop. Wel zijn inmiddels de fabrikanten zo ver dat sommige moderne objectieven weer net zo scherp of zelfs scherper zijn als de oude objectieven.
Blogserie
Dit was het laatste deel van mijn driedelige blogserie. In deze serie heb legde ik uit waarom je zou willen werken met oude lenzen op je nieuwe camera. Lees hier het eerste deel terug. In deel 2 ging ik in op het gebruik van adapters. Lees hier de hele serie op een rij. Heb je nog vragen, zijn er onderwerpen die ik nog zou kunnen uitleggen? Laat het weten en laat een reactie achter onder dit artikel!
Ivo Michielsen
Mijn vader was een hobbyfotograaf met een eigen donkere kamer. Als kind heb ik regelmatig ook foto’s gemaakt, ontwikkeld en afgedrukt. Recentelijk heb ik mijn vroegere hobby weer opgepakt met een sterke voorkeur om vintage objectieven te gebruiken. Het werken met oud glas is zeer uitdagend, mede omdat ik ‘zoom’ met mijn voeten. Naast het dagelijkse werk als software engineer is deze manier van fotograferen een welkome afwisseling om mij te ontspannen.
