Redactie Toen ik mijn cursisten van de gevorderdencursus liet kiezen tussen oefenen met architectuurfotografie of met lange sluitertijden (long exposure) bij landschapsfotografie, kozen ze unaniem voor het laatste. Blijkbaar een onderwerp waar nog veel vragen over zijn. Daarom een aantal tips over hoe je hier mee aan de slag kunt gaan.
Wil je alles leren over sluitertijd of diafragma voor de ultieme controle? Bekijk dan onze Cursus Sluitertijd & diafragma
1. Maak proefopnames
Als je op een plek komt waarvan je denkt dat die geschikt is voor het fotograferen met lange sluitertijden, maak dan eerst wat proefopnames voordat je alles installeert. Lange sluitertijden worden vaak gebruikt bij seascapes, dat wil zeggen langs de kust. Hoe je foto er uiteindelijk uit komt te zien, hangt dan niet alleen af van het water, maar ook van de lucht!
2. Instellingen
Je hebt een lange sluitertijd nodig, dus een lage lichtgevoeligheid (iso 100) en een diafragma van meestal rond de f/11 – f/16 of soms zelfs f/22.
3. Onthoud de juiste instelling
Meet nu alvast welke sluitertijd de camera bij die instellingen kiest en onthoud die voor tip 4 en 5.
4. Gebruik een ND filter
Bepaal welke sluitertijd nodig is met jouw ND-filter. Een ND-filter is een grijsfilter (Neutral Density) wat licht tegenhoudt. In de tabel zie je dat je bij bijvoorbeeld een big stopper (die 10 stops licht tegen houdt) van 1/250 seconde naar 4 seconden gaat.
De sluitertijd moet dan dus op bulb gezet worden. Bij de meeste camera’s kan immers geen langere sluitertijd dan 30 seconden ingesteld worden.
Meer leren?
Dit artikel is slechts een klein onderdeel van de uitgebreide fotografiecursussen die je kunt volgen op Zoom Academy. Bekijk het grote aanbod van online fotografiecursussen in de Zoom Academy en start direct met een Cursus Lightroom, Basiscursus Fotografie of een van de vele anderen!
Gemiddelde beoordeling: 8,5
“Erg tevreden. duidelijke uitleg en duidelijke video’s. Voordeel is ook dat je nog eens terug kan kijken. Ik kijk uit naar een volgende training.” – John R
5. Gebruik een tabel of app
Het berekenen van de juiste sluitertijd kun je uit je hoofd doen, maar je kunt ook zo’n tabel als hieronder uitprinten en meenemen. En er zijn veel apps voor op de smartphone te vinden. Wel zo handig!
6. Bepaal welk effect in wilt bereiken
Hoe sterk je ND-filter moet zijn hangt af van het effect wat je beoogt, hoeveel licht er aanwezig is en van de bewegingssnelheid van het te fotograferen onderwerp.
7. Ruis achteraf corrigeren
Over het wel of niet gebruiken van de ruisonderdrukking in je camera verschillen de meningen. Kwaad kan het niet, maar het verlengt wel de wachttijd. Heb je een sluitertijd gebruikt van drie minuten, dan is de camera daarna nog drie minuten bezig met de ruisonderdrukking. Dat betekent dat het maken van de foto zes minuten duurt! Ik zet het daarom uit en verwijder de ruis en de hot pixels in de RAW-converter.
8. Controleer de batterij
Check of de batterij nog voldoende geladen is. Het werken met lange sluitertijden kost veel stroom. Een volle batterij is dus wel zo handig. Neem bij voorkeur ook altijd een volle reserve batterij mee.
9. Werk met een stevig statief
Zet de camera op een stevig statief! Wind en stromend water geven beweging aan het statief, met als resultaat een onscherpe foto. Het statief moet dus zelf stevig zijn, maar ook stevig neergezet worden. En denk erom dat je de stabilisatie uit zet! Wikkel de draagriem van je camera om het statief heen, om te voorkomen dat de riem door de wind steeds tegen het statief aan slaat en zo trilling = onscherpte veroorzaakt.
10. Stel vooraf scherp
Stel scherp en zet daarna de autofocus uit. Plaats daarna pas het grijsfilter. Het grijsfilter is meestal te donker om nog scherp te kunnen stellen, dat moet dus vooraf. Door na het scherpstellen de AF uit te zetten, voorkom je dat de lens gaat pendelen in een poging om toch scherp te stellen. De scherpstelling zoals je die vooraf instelde blijft behouden door de AF na het scherpstellen uit te zetten.
11. Bepaal vooraf je compositie
Bepaal de compositie en zet de statiefkop vast. Als het filter eenmaal op je lens zit, zie je niet genoeg meer om de compositie nog nauwkeurig te kunnen bepalen. Overigens: als je een lichtsterke lens hebt, kan live view soms behulpzaam zijn. Je krijgt een lelijk beeld te zien, maar duidelijk genoeg voor het bepalen van de compositie.
12. Kies je ND filter
Bevestig het ND-filter op de lens. Er zijn schroeffilters van bijvoorbeeld B+W en schuiffilters van Lee. Wat je gebruikt is persoonlijke voorkeur. Wel iets om rekening mee te houden: goedkopere filters geven soms verkleuringen of onscherpte.
Ik werk zelf met de schroeffilters van B+W. Soms zet ik daar een tweede filter of een variabel ND-filter op om wat meer speelruimte te hebben. Maar het gebruik van een variabel filter heeft ook nadelen! Zie mijn blog. Naast het in de blog genoemde nadeel, is het variabele ND-filter ook niet bruikbaar op groothoeklenzen, je krijgt dan een kruis in beeld, wat overigens ook gebeurt als je het filter te ver doordraait op een standaard- of telelens. Een variabel ND-filter bestaat uit twee polarisatiefilters en dat heeft zo zijn beperkingen!
13. Houd rekening met croppen
Met twee filters op elkaar heb je vaak last van vignettering, dus kader ruim, zodat dit vignet later weggesneden kan worden.
14. Gebruik een draadontspanner
Sluit de draadontspanner of afstandsbediening aan om de camera op afstand te kunnen bedienen. Iemand gaf me de tip om hiervoor de Triggertrap te gebruiken, ook handig!
Waarom een afstandsbediening gebruiken? Bij sluitertijden van b.v. 1/20 seconde om bewegingsonscherpte te voorkomen die ontstaat door het indrukken van de ontspanknop. Bij lange sluitertijden in de Bulbstand omdat je nu eenmaal niet 3 minuten lang de ontspanknop ingedrukt kunt houden zonder de camera te bewegen. Dit zou een onscherpte foto tot gevolg zou hebben. Voor een sluitertijd van 30 seconden (wat bij de meeste camera’s nog zonder gebruik te maken van de Bulbstand kan) kun je eventueel zonder afstandsbediening werken. De korte beweging van de camera door het indrukken van de ontspanknop valt dan weg in de rest van de (lange) sluitertijd.
15. Sluit de zoeker af
Sluit de zoeker af om ongewenst binnenvallend licht te voorkomen.
16. Gebruik je smartphone als timer
Stel de stopwatch van je smartphone (of iets anders) in op het gewenste aantal seconden of minuten en druk de ontspanknop van de draadontspanner/ afstandsbediening in.
Vragen?
Omdat ik bezig ben met het ontwikkelen van een workshop over dit onderwerp, hoor ik graag van jullie welke vragen er nog meer leven! Mail naar info@stapfoto.nl.
Wie is deze auteur?
Liesbeth van Asselt: Na tientallen jaren ervaring opgedaan te hebben in de fotografie, richtte ik in 2004 Stapfotoop. Als bedrijfsfotograaf maak ik foto’s (en slideshows en/of video’s) voor websites, brochures, flyers, jaarverslagen en bijvoorbeeld het ‘smoelenboek’. Daarmee heb ik volgens mij het mooiste vak wat er bestaat! Mijn kennis en ervaring delen vind ik bijna net zo leuk als het fotograferen zelf. Dus geef ik met heel veel enthousiasme vele fotocursussen en workshops. Altijd praktijkgericht en met persoonlijke aandacht voor iedereen. Zie www.stapfoto.nl/Particulier/workshops.php
