Werken met het juiste perspectief: lijnen en vertekening

Om goed en bewust met perspectief te kunnen werken, is het eerst van belang te weten en te begrijpen wat perspectief precies is en doet.

Wil je veel meer leren over architectuurfotografie en bijzondere standpunten en composities? In de nieuwe Zoom Academy Inspiratiecursus Architectuur krijg je tips van fotografen uit de praktijk!

Allereerst is perspectief overal om je heen te zien en is het dus niet alleen een fotografisch aspect. In essentie komt (lijn)perspectief neer op het feit dat alle lijnen in een voorwerp terug te herleiden zijn naar een verdwijnpunt of meerdere verdwijnpunten aan de horizon. Afhankelijk van je standpunt hebben al die lijnen een andere richting en ‘hoek’.

Vertekening

Het perspectief in een foto bepaalt hoe de verschillende elementen in het beeld zich tot elkaar verhouden. Dat betekent ook dat het gekozen perspectief de ‘diepte’ in je beeld voor een groot gedeelte bepaalt. Het is daarom belangrijk het perspectief in je foto’s serieus te nemen, want het perspectief heeft in grote mate te maken met hoe de kijker de voorwerpen of onderwerpen op jouw foto’s zien.

De keuze voor een standpunt en compositie kunnen de presentatie en de verschijning van je onderwerp danig veranderen en ‘kleuren’. Denk bijvoorbeeld aan hoe je eigen armen eruitzien als je vanaf ooghoogte naar beneden kijkt. Door de perspectivische verkorting lijken ze ineens heel kort, of in ieder geval veel korter dan ze in werkelijkheid zijn en ook korter dan voor een ander die jouw armen van een afstand bekijkt.

Op dezelfde manier kan een rechthoekige tafel vanuit een specifieke hoek gezien ineens vierkant lijken door gebruik (of misbruik) van perspectief in een foto.

Lopen deze gebouwen op de Zuidas in Amsterdam nu van breed naar smal? Nee natuurlijk niet, het is het perspectief dat deze indruk geeft.

Michael Roubos (mroubos)
Sony RX10 – ISO 80 – F 8 – 1/40 SEC – 24 MM

Lijnen

Eén van de meest voor de hand liggende voorbeelden van de werking van perspectief vind je als je een hoge (kerk)toren wilt fotograferen. Die toren is uiteraard van onder tot boven gelijk in de breedte, maar als je hem van dichtbij fotografeert lopen de buitenste lijnen opeens sterk naar binnen en lijkt de toren op de foto een ‘puntvorm’ te hebben.

De mate waarin dit gebeurt, heeft ook te maken met wat voor lens je de toren fotografeert en daarnaast ook met de afstand van jou tot die toren. Als je dicht bij de toren staat, krijg je in vrijwel alle gevallen te maken met dit effect. Maak je dezelfde foto van een grote afstand, dan komt de toren er ‘normaal’ op te staan.

Als je de voorgaande case bekijkt, wordt het duidelijk dat de werking van perspectief te maken heeft met:

je standpunt
de afstand tot je onderwerp
de lenskeuze en met name de brandpuntsafstand

Het perspectief in een foto die gemaakt is met een groothoeklens verschilt in grote mate van het perspectief in een foto die gemaakt is met een korte telelens; ook als je onderwerp hetzelfde is.

Wordt deze tunnel op station Rotterdam echt steeds smaller? Nee hoor, dat is de werking van het perspectief.

Philippe Coppens (coppens-2)
Canon RP · ISO 100 · F 22 · 15 SEC · 16 MM

Natuurlijk

Vaak is het in de fotografie de bedoeling om een zo natuurlijk mogelijk perspectief na te streven, want daarmee lijkt je onderwerp zo veel mogelijk op hoe de kijker het kent en verwacht te zien.

Maar het hangt natuurlijk ook van je onderwerp en het doel van je foto’s af of je het beste kunt kiezen voor een natuurlijk perspectief, of juist naar andere vormen van perspectief kunt kijken.

Perspectiefcorrectie

In sommige gevallen kan het nodig zijn om het opgenomen perspectief in je foto’s naderhand te corrigeren. Vaak gebeurt dat bij foto’s waarin verticale lijnen te zien zijn die niet evenredig aan elkaar lopen terwijl dat in de werkelijkheid wel zo is. Denk bijvoorbeeld aan foto’s van gebouwen of interieurs, waarbij die ‘scheve’ lijnen een raar gezicht zijn.

Gelukkig zijn dit soort perspectiefcorrecties relatief gemakkelijk uit te voeren in de nabewerking. Zo ongeveer elk softwarepakket heeft daar wel basale of uitgebreidere mogelijkheden voor. Vaak werkt die correctie aan de hand van ijkpunten en lijnen die je zelf in de foto aanwijst, waarna de software de lijnen rechttrekt. Dit lukt vaak prima en veel fotografen vertrouwen op deze functie.

Let op: als er mensen in je beelden te zien zijn, kan het zijn dat de lichamen en gezichten uit hun ‘verband’ worden getrokken door de software. Kijk daarvoor uit, want dan val je natuurlijk van de regen in de drup en moet je weer aan de slag om dat probleem op te lossen.

Je kunt in bewerkingssoftware vrij eenvoudig het perspectief corrigeren door lijnen over je beeld te trekken.

Zoom Academy

Wil je veel meer leren over architectuurfotografie en bijzondere standpunten en composities? In de nieuwe Zoom Academy Inspiratiecursus Architectuur krijg je tips van fotografen uit de praktijk!

Je leert zoal: