Redactie
We geven je een paar tips om mee aan de slag te gaan, zodat je veel kunt oefenen en beter begrijpt wat een bepaalde setting precies doet.
Basisopstelling
Start met de volgende middelen:
je camera
één studiolamp
een model
een zwarte achtergrond
Camera instellen
Zorg nu eerst dat je je camera zo instelt dat je foto zwart is. Zo krijg je geen omgevingslicht mee.
We kiezen voor een iso van 100 en een sluitertijd van 1/200 seconde. Het diafragma zetten we op F 5,6 omdat we één persoon portretteren en we de achtergrond graag wel onscherp willen hebben. Je kunt ook kiezen voor F 8, 9 of 10, wat vaak de ‘sweet spot’ van een objectief is: op deze waarden is je objectief het scherpst. De witbalans zetten we op de kelvin-waarde van de lamp, meestal is dat rond de 5000 a 5500 graden kelvin.
Licht van voren
Bepaal welke hardheid van je flitslicht je nodig hebt. Dat kun je gewoon doen door wat uit te testen. Kies een waarde, bekijk het resultaat en pas de waarde waar nodig naar boven of beneden aan.
Zet nu de lamp eerst vlák boven je camera zonder enige lichtvormer erop. Dus alsof het een opzetflitser zou zijn. Maak een foto van een staand model, en kijk wat het effect is.
Je ziet als het goed is dat je nu hard en direct licht hebt, en dat de foto nogal plat wordt. Dat komt omdat het licht recht van voren komt en je dus weinig schaduwen in het gezicht hebt. Wel zie je vaak dat er een donkere schaduw zichtbaar is onder de neus.
45 graden
Nog niet echt een heel fraai resultaat, toch?
Verplaatsen we nu de lichtbron, dan kunnen we een heel ander resultaat krijgen. Houd de flitser op ongeveer dezelfde afstand vanaf je model, maar laat hem nu op 45 graden van voren komen.
Maak nu nog een keer een foto. Je ziet dat er een sterke slagschaduw van de neus ontstaat in het gezicht. Door vanaf een hoek van ongeveer 45 graden te fotograferen word de vorm van het gezicht sterk geaccentueerd.
Mayera Heij, https://jeertje.zoom.nl · Sony A200 · ISO 100 · F 7.1 · 1/125 SEC · 50 MM
Dit is een voorbeeld van een krachtige sfeervolle verlichting onder een hoek van 45 graden. In deze opnames was een softbox het hoofdlicht.
Hoger
Wat nu nog niet zo natuurlijk oogt, is de richting die het licht heeft. Omdat het natuurlijke licht altijd schuin vanboven komt, zijn we aan die lichtrichting gewend. Laat de flitser nu op dezelfde plek staan als bij de vorige foto, maar zet hem nu een stukje hoger, ongeveer 50 centimeter boven ooghoogte van je model.
Maak opnieuw een foto. Zie je dat de schaduw die de neus in het gezicht creëert nu een andere locatie heeft gekregen: eentje die veel logischer is! Het begint al wat te worden.
Bob Nijssen, https://esidriver.zoom.nl · Canon 6D II · ISO 125 · F 2,5 · 1/160 SEC · 85 MM
Deze foto van model Manouk de Bijl is in de studio gemaakt met 1 continulicht met softbox schuin van voren.
Afstand
Nu kun je gaan spelen met de afstand van je lamp ten opzichte van het model. Het dichterbij zetten van de lamp heeft twee effecten tegelijkertijd. Het eerste effect is dat het licht zachter wordt.
Een ‘regel’ is namelijk: hoe groter de lichtbron, des te zachter die je onderwerp verlicht. En de lichtbron wordt vanaf het model gezien natuurlijk groter als je die dichterbij zet. Het tweede effect is dat het licht feller is, omdat het minder afstand hoeft te overbruggen voor het bij je model is.
Zet de lamp nu dichterbij én stel hem direct minder fel in. Maak nu opnieuw een foto en kijk wat het effect is. Misschien moet je een paar foto’s maken om de belichting weer netjes te krijgen. Zie je dat de schaduw wat zachter geworden is?
Zet nu de lamp verder van je model af, nog steeds in die hoek van ongeveer 45 graden én een eindje van bovenaf. Stel de flitser feller in en maak weer een foto. Je hebt nu als het goed is weer harder licht, dus hardere schaduwen.
Paige Addams, https://paige-addams.zoom.nl · Canon 6D · ISO 100 · F 8 · 1/125 SEC · 75 MM
Hier is één lamp gebruikt met daarop een kleine softbox. De lamp staat vanaf de camera gezien links, redelijk hoog op het statief. De kop van de lamp staat naar beneden geklikt zodat het licht van bovenaf komt en er een gedefinieerde kaaklijn-schaduw is. Model: My Fragility, MUA: Tine Josephy.
Verlichting met één lamp onder een hoek van 45 graden en een stukje boven het model, wordt ook omschreven als ‘Rembrandtverlichting’. Typerend hiervoor is een driehoekig gebied van licht op de wang van het model. De slagschaduw die ontstaat door de neus (die loopt tot ongeveer de mondhoek) raakt de schaduw van de wang. Zo ontstaat onder het oog een driehoek van licht.
Vaak worden de schaduwen nog een beetje verzacht met een zachte flits vanaf de andere hoek of een reflectiescherm.
Maike Simon, https://maikesimon.zoom.nl · Nikon D750 · ISO 640 · F 1,4 · 1/200 SEC · 35 MM
Schaduwen maken de sfeer in je portret. Een ‘Rembrandtverlichting’, waarbij het licht onder een hoek van 45 graden op je onderwerp schijnt, is in al zijn variaties op dat thema voor portretten van mannen een heel fijne krachtige verlichting. Deze foto is overigens met daglicht gemaakt en niet met een flitser.
Gemmy Woud-binnendijk · Nikon D4S · ISO 100 · F 11 · 1/160 SEC · 50 MM
Het portret van Fenna is gemaakt met een eenvoudige Rembrandt-opstelling: een lamp en een reflector.
Lichtvormers
Snap je hoe dit principe werkt, dan kun je nu aan de slag met een lichtvormer. De meeste mensen gaan eerst aan de slag met een softbox. Deze grote lichtvormer maakt de schaduwen lekker zacht en spreidt het licht meer. Let wel op: een lichtvormer kost je wel wat licht, dus je zult ook nu moeten spelen met de instelling van je flitser: die moet wat feller dan zonder softbox.
Heb je een lichtvormer op je flitser gezet, dan kun je weer opnieuw gaan spelen met de verschillende effecten van het licht. Vooral de afstand van bijvoorbeeld een softbox ten opzichte van je model kan veel verschil maken. Als je bijvoorbeeld een 90 cm grote softbox heel dicht bij je model zet, wordt je model fluweelzacht verlicht. Maar zet je diezelfde softbox vijf meter verder neer, dan is dat lichtoppervlak voor je model een heel stuk kleiner geworden. En is je hoofdlicht een stuk harder geworden.
Dat werkt natuurlijk ook de andere kant op. Als je softbox niet al te groot is, kun je ‘m wat dichter bij je model zetten. Je lichtbron wordt er relatief groter door en je licht opeens een stuk zachter.
Ed Jachimowicz, https://ejfotografie.zoom.nl · Canon 5D III · ISO 100 · F 8 · 1/125 SEC · 130 MM
Hier is met een softbox een lekker zachte belichting ontstaan.
Achtergrond
Je hoeft in het begin overigens helemaal niet zwaar te investeren in veel soorten achtergronden. Met één grijze achtergrondrol kun je alle kanten op. Als die grijze achtergrondrol geen licht van een van je flitsers opvangt, zal die zwart in je opnames worden. Als je veel flitsvermogen van een van je lampen op diezelfde achtergrond zet, kun je zonder problemen van die grijze achtergrond een compleet witte zomerse achtergrond maken.
Is grijs je iets te saai? Hang dan een gekleurd filter voor je flitser die je achtergrond verlicht. En voilà, je grijze achtergrond is opeens een warme rode achtergrond geworden.
Accessoires
Voor het schieten van een portret is een reflectiescherm, ook wel oplichtscherm, een van de belangrijkste accessoires die je voor weinig geld aanschaft. Met z’n witte, zilveren, gouden of doorlichtzijde is het scherm om te beginnen ideaal om met verschillende intensiteiten schaduwen op te lichten. Met de zwarte kant kun je juist een schaduw benadrukken.
Ook leuk: de zilveren zijde kun je ook uitstekend als ‘fake’ tweede lamp gebruiken als je maar één lamp hebt en toch bijvoorbeeld een haarlichtje zou willen gebruiken.
Vraag een assistent om achter je model het hoofdlicht te reflecteren en met de zilveren zijde het licht heel geconcentreerd op het haar wil laten schijnen. Het werkt verbazend goed, snel en doeltreffend.
Corine de Ruiter, https://corinederuiter.zoom.nl · Canon 5D III · ISO 200 · F 9 · 1/200 SEC · 50 MM
De haarkleur van dit model Floor komt prachtig uit bij deze achtergrond.
Als je maar één flitser gebruikt, kun je gewoon op het histogram achter op je camera vertrouwen. Als je opname dan onderbelicht is, kun je of je flitsvermogen verhogen of je diafragma wat meer open zetten. Gebruik je twee of meer flitsers dan is het erg fijn om de onderlinge verhoudingen van je verschillende flitsers en lichtvormers te kunnen meten. Een losse flitsmeter is dan ideaal om niet alleen het bestaande licht maar ook het vermogen van je flitsers te meten. Een goede flitsmeter kost wel zo’n 250 tot 400 euro. Dat is natuurlijk een enorme investering als je een goedkoop Chinees flitssetje hebt gekocht waar je incidenteel mee werkt, maar onmisbaar als je wekelijks met je flitsers in- of buiten je studio werkt.
