Redactie Is het je ooit wel eens overkomen dat je foto veel geler of juist blauwer van kleur is dan de werkelijkheid? En vraag je je af waardoor dat komt? Grote kans dat het te maken heeft met de witbalans van je camera. De automatische witbalans zorgt er meestal voor dat je de juiste kleuren in je foto krijgt, maar soms pakt dit net even anders uit. Wat is witbalans en hoe werkt het? Wij hebben een simpele uitleg voor je.
Wil je meer leren over fotografie en ook prachtige foto’s leren maken? Bekijk dan onze Basiscursus Fotografie
Wat houdt witbalans in?
De witbalans op je camera bepaalt simpel gezegd de mate van kleurtempratuur-verschuiving in je foto. Alles wat in je foto wit hoort te zijn, moet natuurlijk ook als wit weergegeven worden. Is dit niet het geval? Dan spreekt men van een kleurzweem. De kleurzweem verklaart ook gelijk waarom je foto soms blauwer of roder uitvalt dan de werkelijkheid is. We hebben het niet altijd door, maar licht kan verschillende kleuren hebben. Deze blauwe en rode kleuren worden gezien als de kleurtemperaturen van licht. Hoe warmer het licht (geel/rood), hoe lager de kleurtempratuur. Hoe kouder het licht (blauw), hoe hoger de kleurtempratuur. Kaarslicht of gloeilampen zijn warme kleuren, middagzon of schaduw vallen onder de koude kleuren. Met de witbalans op je camera kun je deze kleurtempraturen compenseren. Je wil uiteraard niet dat je witte muur opeens veel roder van kleur is dan het in werkelijkheid is.
Kelvin
De witbalans wordt aangeduid in de maat Kelvin. Als er bijvoorbeeld warm licht schijnt op je onderwerp (denk aan kaarslicht) dan zorgt een hoge Kelvin-waarde (of witbalans-voorkeuze Kaarslicht) voor meer blauw in je foto. Hierdoor wordt het ‘warme’ licht weer ‘wit’. De zonneschijn midden op de dag staat gemiddeld gelijk aan 5600 Kelvin. Hoe lager de Kelvin-waarde, hoe roder de foto is. Maak je foto’s met bewolkt weer? Grote kans dat je foto’s blauwer uitvallen dan normaal. Door de Kelvin-waarde te verlagen, wordt er meer rood toegevoegd aan je foto waardoor het beeld warmer wordt. In het onderstaande schema vind je de Kelvin-waarde met bijbehorende lichtsituaties:
Compenseren
Hieronder zie je het effect van de gekozen witbalans bij een foto, gemaakt bij gewoon daglicht. Je ziet dat de camera compenseert voor het licht dat hij verwacht. Zo is kaarslicht erg oranje, en om geen oranje foto te krijgen voegt de camera blauw toe. Andersop voegt de camera oranje tinten toe zodra je schaduw instelt in de camera.
Verschillende witbalansinstellingen
Je camera kan automatisch de witbalans regelen, maar tegenwoordig is het op vrijwel elke camera mogelijk om ook handmatig de witbalans in te stellen. In de meeste gevallen is de automatische witbalans van je camera prima in staat om de witbalans correct in te schatten onder normale daglichtomstandigheden, maar soms is het nodig om de witbalans handmatig te bepalen. Wanneer je bijvoorbeeld gaat fotograferen met studiolampen, dan is het beter om zelf de witbalans te regelen. Om het wat gemakkelijker te maken, zijn er op de meeste camera’s verschillende voorinstellingen te vinden om de witbalans aan te passen. Een aantal van deze witbalansinstellingen zijn:
Auto: De camera bepaalt in deze stand zelf de witbalans. Handig voor als je niet precies weet wat witbalans is en hoe je het moet gebruiken. Sommige fotografen laten de witbalans juist bewust hier op staan wanneer ze fotograferen in RAW, zodat ze de witbalans later kunnen aanpassen zoals zij willen.
Daglicht: Stand waarop je de camera kunt zetten wanneer je buiten gaat fotograferen. Helaas kan deze stand er nog wel eens naast zitten, omdat niet iedere daglichtsituatie hetzelfde is (denk aan het verschil in licht tussen midden op de dag en later op de middag).
Schaduw: De schaduwpartijen zorgen vaak voor een koel belichte (blauwere) foto. Door de witbalans op de schaduwstand te zetten, worden de donkere schaduwkleuren wat warmer gemaakt.
Bewolkt: Wanneer je gaat fotograferen op een bewolkte dag, komt deze stand goed van pas. Het licht is vaak gelijkmatig van eenzelfde kleurtempratuur en de bewolking werkt als het ware als een grote softbox. (TIP: Als je mooie herfstfoto’s gaat maken, komt deze stand ook goed van pas. Door je camera op deze stand te zetten, springen de herfstkleuren er nog meer uit!)
Kunstlicht: Deze stand is ideaal wanneer je binnenshuis gaat fotograferen waar gloeilampen aanwezig zijn. Deze witbalansinstelling voegt meer ‘koelere’ kleuren toe, waardoor het licht minder rood/oranje wordt.
Fluorescerend: Fotograferen in gebouwen met TL-licht? Deze stand maakt de ‘koude’ TL-lampen iets warmer.
Flits: Als je een foto maakt met flits, kan deze er ietwat ‘koel’ en ‘blauw’ uitzien. Deze stand compenseert dit licht.
Custom: Deze stand is te gebruiken wanneer je zelf de witbalans hebt bepaald bijvoorbeeld met behulp van een grijskaart of wit vlak.
Vergeet alleen niet je voorinstellingen weer te veranderen als je in andere omstandigheden gaat fotograferen, anders krijgen je foto’s niet de gewenste kleuren. Wanneer je bijvoorbeeld binnen hebt gefotografeerd en je gaat naar buiten, dan moeten de instellingen omgezet worden naar Daglicht of Bewolkt.
Grijskaart
Wil je niet steeds gokken welke witbalans je moet gebruiken, wanneer je deze handmatig in wil stellen? Gebruik dan een grijskaart. Een grijskaart is een geijkte kaart met precies 18% grijs. Met deze kaart kun je bepalen welke witbalans het meest geschikt is. Door een foto te maken van je grijskaart onder de huidige lichtomstandigheden, kun je handmatig de witbalans instellen. Zoek in je camera-menu naar de instelling voor handmatige witbalans. Selecteer je foto van de grijskaart en je camera stelt automatisch de witbalans in op basis van de grijskaart. Zorg er wel voor dat er geen schaduw of reflectie valt op de foto van de grijskaart. Let wel op, als de lichtomstandigheden veranderen, moet je wel een nieuwe beeldvullende grijskaart-foto maken om weer de juiste witbalans te krijgen.
Creatief met witbalans
Ondanks dat de witbalans er soms voor kan zorgen dat je foto’s te verkeerde kleur krijgen, biedt het ook opties om creatief te zijn met licht. Zo kun je zelf bepalen of je je foto’s meer warmte wil geven of juist wat koeler wil laten lijken. Als je bijvoorbeeld een zonsondergang gaat fotograferen, kan het mooi zijn om de blauwe kleuren er nog meer uit te filteren en de rode kleuren meer aan te zetten. Andersom, wanneer je een verlaten hal gaat fotograferen, dan kan het weer mooi zijn om je foto ‘koeler’ te laten ogen. Wil je achteraf nog je witbalans aanpassen? Fotografeer dan in RAW. Op deze manier kun je zelf bepalen welke sfeer je je foto wil meegeven.
