Redactie De belichting in je foto wordt beïnvloed door veel verschillende omstandigheden. Hoe kun je ervoor zorgen dat wanneer het grijs, grauw en donker is buiten, je toch een goed belichte foto krijgt? De belichting is handmatig in te stellen op je camera door het diafragma, de sluitertijd en de ISO-waarde op elkaar af te stemmen. De samenhang tussen deze drie factoren wordt ook wel de belichtingsdriehoek genoemd.
Wil je de perfecte controle over licht en belichting van je foto’s? Bekijk dan onze Cursus Licht & Belichting (boek & online cursus)
Wat houdt belichting in?
Belichting houdt simpel gezegd in: ‘de totale hoeveelheid licht die op de sensor van je camera valt terwijl de sluiter open en dicht gaat.’ Wanneer de sensor dus te lang belicht wordt, dan wordt de foto overbelicht en wanneer de sensor te kort wordt belicht, dan wordt de foto onderbelicht. Van belang is dus om het diafragma, de ISO-waarde en de sluitertijd zo op elkaar af te stemmen dat de foto precies genoeg wordt belicht, maar dit kan soms nog best lastig zijn.
De belichtingsdriehoek
Ondanks dat de meeste camera’s beschikken over een ingebouwde lichtmeter, die automatisch de ‘juiste’ belichting instelt, is het verstandig om niet blind te vertrouwen op deze instellingen. Door de belichting zelf te regelen, kun je precies de belichting krijgen die je zelf voor ogen hebt en niet de belichting die de camera voor ogen heeft. Een goed voorbeeld is een donker onderwerp voor een zwarte achtergrond. De camera ziet alleen maar donkere elementen en zal dus de sensor langer belichten, om het totaal ‘lichter’ te krijgen. De achtergrond wordt in dat geval grijs, terwijl je eigenlijk een realistische weergave van de situatie wilt fotograferen. Zaak is dus om de belichtingsdriehoek onder de knie te krijgen.
In de belichtingsdriehoek is het van belang dat iedere hoek en iedere zijde net zo groot zijn. Alleen dan is de belichting in de foto precies goed. Zoals je in de bovenstaande foto kunt zien, bestaat de belichtingsdriehoek uit drie variabelen: diafragma, sluitertijd en ISO. Wanneer er één van deze variabelen wordt aangepast, bijvoorbeeld een langere sluitertijd, dan verandert de driehoek dus van vorm en raakt het uit verhouding. Om dit te herstellen, zal je het diafragma of de ISO-waarde ook moeten aanpassen. Als één van de zijde van de belichtingsdriehoek dus niet gelijk is, kan de foto over- of onderbelicht
Diafragma, sluitertijd en ISO-waarde
Misschien weet je inmiddels al wat deze drie begrippen inhouden, maar om het duidelijk te houden lichten we ze nog even toe. Het diafragma van je camera bepaalt hoeveel licht er op de sensor valt. Het getal achter f/ geeft de grootte van de lensopening aan die het licht op de sensor doorlaat. Hoe groter het getal achter f/, hoe kleiner de lensopening en hoe minder licht er op de sensor valt. Met het diafragma kun je de scherptediepte regelen in je foto’s, wat van belang is bij het creëren van bijvoorbeeld een wazige achtergrond. Door scherptediepte te gebruiken, kun je op een bepaalde plek in je foto extra nadruk leggen. Door een wijd open diafragma te gebruiken (een laag f-getal) creëer je een wazige achtergrond. Hoe lager dit getal, hoe waziger de achtergrond. Wil je liever een foto waarbij alles scherp is? Gebruik dan dus een gesloten diafragma (een hoog f-getal).
 |  |
De sluitertijd bepaalt hoe lang het licht op de sensor valt en wordt uitgedrukt in seconden of delen van seconden. Een korte sluitertijd wordt gebruikt bij bijvoorbeeld sportfotografie. Je wil dan als het ware de bewegingen ‘bevriezen’. Hoe hoger het getal achter de 1/… sec, hoe korter de sluitertijd. Een sluitertijd van 1/800 sec is dus een korte sluitertijd. Een lange sluitertijd wordt gebruikt wanneer je, zoals in de onderstaande foto’s, met het licht van bijvoorbeeld een kermisattractie wil spelen of wanneer je water als een vervaagde massa wil vastleggen. Hoe lager het getal achter de 1/… sec, hoe langer de sluiertijd is. Om een extreem lange sluitertijd te krijgen, gebruik je geen delen van een seconden (1/25 sec), maar meerdere seconden (25/1 sec).
 |  |
Als laatste is er de ISO-waarde die de belichtingsdriehoek compleet maakt. De ISO-waarde bepaalt de lichtgevoeligheid van de pixels op de sensor. Hoe hoger de ISO-waarde is ingesteld, hoe gevoeliger de pixels dus zijn. Houd bij een hogere ISO-waarde wel rekening met de ruis die in je foto zal ontstaan. Om bijvoorbeeld mooie foto’s te maken in het donker, zonder dat deze is bewogen, dan kun je de ISO-waarde verhogen. De ISO-waarde kan de doorslaggevende factor zijn voor wel of geen foto meer kunnen maken wanneer er weinig licht aanwezig is. Normaal houdt je de ISO-waarde zo laag mogelijk, om ruis te voorkomen.
 |  |
Tijdstip
Uiteraard is niet alleen de belichtingsdriehoek van belang voor de belichting van je foto’s, de natuur speelt ook een belangrijke rol die minder te beïnvloeden is. De lichthoeveelheid op een dag hangt af van het tijdstip op de dag. In de vroege morgen en in de late avonduren is er minder licht aanwezig dan wanneer je midden op de dag gaat fotograferen. Houd er dus rekening mee dat verschillende tijdstippen vragen om verschillende instellingen van je camera. Voor sportfotografie is het bijvoorbeeld het voordeligste om overdag met genoeg licht te gaan fotograferen, omdat je dan een zo kort mogelijke sluitertijd kunt gebruiken. Wanneer je in het donker wil fotograferen, is dit weer een heel ander verhaal. Het is aan te raden om een statief mee te nemen en je camera op een zo lang mogelijke sluitertijd te zetten, wil je nog een geslaagde foto krijgen. Een ander alternatief is het zelf toevoegen van licht met behulp van een flitser of lamp. Elke situatie is verschillend, dus het kan even tijd kosten voordat je echt onder de knie hebt welke instellingen geschikt zijn bij een bepaalde situatie. Maar, als het eenmaal lukt, kan het zelf instellen van de belichtingsdriehoek een hoop (creatieve) mogelijkheden bieden.
 |  |
Wil je graag de belichting checken van je foto? Je kunt dit gemakkelijk zien via het histogram! Je leest er hier meer over.
