Dit zijn de beste alternatieven voor een fullframe-camera

Onder serieuze fotografen lijkt het tegenwoordig allemaal fullframe wat de klok slaat, steeds vaker in de vorm van een systeemcamera. Toch zijn er legio alternatieven. En die kunnen soms veel beter aansluiten bij jouw specifieke behoeften. Op de volgende pagina’s een round-up van een aantal interessante opties.

Dit artikel komt uit de volledige Cursus Camerabeheersing in Zoom Academy. Alles leren over je camera en wil je alle functies optimaal benutten? Bekijk de gehele cursus!

Bij Zoom.nl testen we voortdurend de nieuwste camera’s; individueel of in de vorm van een vergelijkende test. Ook nodigen we regelmatig lezers uit om apparatuur in de praktijk uit te proberen. We geven een beknopt overzicht van welke alternatieven er op cameragebied zijn als je mooie foto’s wilt maken zonder een fullframe-systeemcamera in huis te halen. Dit overzicht pretendeert niet volledig te zijn, ook omdat cameramodellen voortdurend worden opgevolgd door nieuwere versies. De vermelde prijzen zijn niet meer dan een indicatie.

We gaan achtereenvolgens in op: aps-c-systeemcamera’s, middenformaatcamera’s, edelcompactcamera’s en superzoomcamera’s.

Een van de voordelen van een superzoomcamera is dat je je onderwerp gemakkelijk heel dichtbij haalt (117 mm, omgerekend naar fullframe: 655 mm).

Aart Reitsma (aartreitsma)
Nikon P1000 · ISO 400 · F 5 · 1/80 SEC · 117 MM

Aps-c-systeemcamera’s

Zoals bij meer zaken in het leven draait het in de fotografie niet alleen om het (sensor)formaat. Hoewel fullframe momenteel in de schijnwerpers staat, bieden fabrikanten ook uitstekende camera’s aan met een kleinere aps-c-sensor. Vaak zijn die een stuk voordeliger geprijsd en minstens zo goed uitgerust als een (instapmodel) fullframe-camera.

De lagere prijs is echter niet de enige reden dat fotografen nog steeds bewust voor het aps-c-formaat kiezen. De camera’s en de objectieven zijn behalve goedkoper ook compacter en lichter. Door de zogenaamde ‘cropfactor’, waarop we in het volgende hoofdstuk uitvoerig ingaan, haal je met een 200mm-objectief op een aps-c-body je onderwerp net zo dichtbij als met een 300mm-objectief op een fullframe-camera. Bij een trektocht of fotosafari maakt dat onderaan de streep een hoop uit voor de omvang en het gewicht van je bagage.

Ook wat de beeldkwaliteit betreft, hoef je aps-c niet bij voorbaat links te laten liggen, zelfs niet als ‘serieuze fotograaf’. De sensorresoluties zijn voor de meeste doeleinden hoog genoeg, en het kwaliteitsverschil met fullframe is in de praktijk zo klein dat deze overweging zelden de doorslag hoeft te geven.

De cropfactor van een aps-c-camera, waardoor je extra telebereik cadeau krijgt, komt soms goed van pas: 220 mm is hierbij effectief 330 mm.

Michael van Leeuwen (michael-van-leeuwen)
Nikon D3500 · ISO 800 · F 5,6 · 1/500 SEC · 220 MM

Nikon

De fullframe-systeemcamera’s Z 6 en Z 7 kregen na hun introductie al snel gezelschap van de Z 50, die is uitgerust met een aps-c-sensor met 20,9 megapixel. Het scala aan speciale DX-objectieven voor dit sensorformaat houdt (nog) niet over, maar je kunt ook de overige objectieven uit de Z-serie gebruiken. Via een adapter kun je ook je Nikon F-objectieven inzetten. Ondanks de relatief bescheiden sensorresolutie zet de Z 50 een indrukwekkende beeldkwaliteit neer (het bewijs dat megapixels niet alleenzaligmakend zijn). De ergonomie is goed en de AF werkt over het algemeen prima.

Liefhebbers van een klassiek uiterlijk en dito bediening met behulp van draaiwielen en knopjes komen aan hun trekken met de later verschenen Z fc. Deze camera ziet eruit als een traditionele analoge Nikon-spiegelreflex, maar bevat dezelfde moderne techniek als de Z 50, inclusief een elektronische zoeker, verstelbaar aanraakscherm en draadloze connectiviteit. De bodyprijs van de Z 50 bedraagt in januari 2022 zo’n 800 euro; voor de vintagelook van de Z fc betaal je pakweg 50 euro meer.

De Nikon Z fc bevat de modernste systeemcameratechniek in een retrojasje.

Fujifilm

In tegenstelling tot de concurrentie houdt Fujifilm trouw vast aan het aps-c-formaat, met daarnaast een steeds uitgebreidere reeks middenformaatcamera’s. De meeste systeemcamera’s bevatten de speciaal ontwikkelde X-Trans-sensor, die inmiddels ruim 26 megapixels aflevert. De X-T4 (bodyprijs ca. 1.700 euro) is het huidige topmodel, dat ook is uitgerust met beeldstabilisatie in de body (IBIS). De X-S10 beschikt eveneens over beeldstabilisatie, en is een stuk goedkoper (bodyprijs ongeveer 1.000 euro). Daarnaast is Fujifilm bij dit model afgestapt van de bediening met ‘analoge’ draaiwieltjes, wat de drempel voor instappers verlaagt. Alle actuele modellen beschikken trouwens over een verstelbaar aanraakscherm, naast een elektronische zoeker.

Een alternatief is de oudere X-T3 (ca. 1.200 euro), die – op de ontbrekende beeldstabilisatie en het wat minder geavanceerde AF-systeem na – praktisch gelijk is aan de X-T4.

Lager in de lijn bevinden zich de eveneens interessante X-T30 II (bodyprijs ca. 900 euro) en X-E4 (ca. 800 euro). Een geval apart is de X-Pro3 (bodyprijs ca. 1.800 euro), die over eenzelfde ‘hybride’ optische/elektronische zoeker beschikt als de compactcamera’s uit de X100-reeks.

Fujifilm staat bekend om z’n fijne beeldkwaliteit, ook bij hoge iso-waarden. De filmsimulaties, die je ook achteraf tijdens de raw-conversie kunt toepassen, vormen een extra troef. Ook op video- en AF-gebied is Fujifilm bij de tijd. Een minpuntje is vanouds het beperkte aanbod aan ‘vreemdmerkobjectieven’ met AF, maar ook daar komt zoetjesaan verandering in.

De Fujifilm X-S10 koppelt de beeldkwaliteit van de eigen X-Trans-sensor aan een conventionelere bediening en dito uiterlijk.

Sony

Het lijkt soms alsof het bij Sony fullframe voor en na is. Maar ook op aps-c-gebied heeft de Japanse elektronicareus het nodige in huis. De Sony A6100 (bodyprijs ca. 750 euro) is de actuele instapper in de A6x00-reeks van Sony. Hij deelt veel met de bijna twee keer zo dure A6600, zoals onder meer de aps-c-sensor met 24,2 megapixel. Beeldstabilisatie en uitgebreide videomogelijkheden ontbreken, maar een uitgebreid autofocussysteem en een opnamesnelheid van maximaal 11 beelden per seconde zijn present. Behalve een elektronische zoeker is ook een aanraakscherm te vinden, dat omklapbaar is voor selfies. De A6400 (bodyprijs ca. 950 euro) zit tussen beide eerdergenoemde modellen in, terwijl Sony ook de ZV-E10 (ca. 750 euro) uitbracht die speciaal is gericht op vloggers. Dit model moet het logischerwijs zonder zoeker doen.

Qua scherpte zijn de beelden uit de A6100 vergelijkbaar met die van de Nikon Z 50, al is wat meer ruis te zien dan bij de concurrentie. Zoals we van Sony gewend zijn, zijn de AF-prestaties van het hoogste niveau, ook op terreinen als oogherkenning en tracking. Op dit vlak schittert Sony met de uitgebreidste mogelijkheden en de beste prestaties. Geïnteresseerden moeten overigens even geduld hebben, want de productie van alle genoemde modellen is gestaakt of opgeschort wegens het wereldwijde chiptekort (status januari 2022).

De Sony A6100 is een instapper in het aps-c-formaat van Sony.

Canon

Ook bij Canon betekent de aandacht voor fullframe niet dat aps-c helemaal uitgefaseerd is. De EOS M6 Mark II (bodyprijs ca. 900 euro) is de opvolger van de populaire eerste EOS M6. De aps-c-sensor levert een opvallend hoge resolutie: 32,5 megapixel maar liefst, een voorlopig record in dit segment. Het scherm van deze M6 Mark II kan worden omgeklapt voor selfies en vloggen. Een zoeker is standaard niet aanwezig, maar los verkrijgbaar en op de flitsschoen te plaatsen. Als je per se een zoeker wilt, kun je ook de M50 Mark II (bodyprijs ruim 600 euro) overwegen, al heeft dit model een conventionele 24-megapixelsensor.

Het Dual Pixel CMOS AF-autofocussysteem in de EOS M6 Mark II is betrouwbaar en zet prima prestaties neer. Ook met hoge iso-waarden blijven de foto’s goed bruikbaar, al poetst de ingebouwde ruisreductie naast de ruis net wat te veel scherpte weg. Al met al een uitstekende en veelzijdige keus voor fotografen die een compacte en snelle systeemcamera zoeken.

De Canon EOS M6 Mark II heeft een opvallend hoge resolutie voor dit segment: 32,5 megapixel.

Of een spiegelreflex..?

Hoewel de traditionele spiegelreflexmerken Canon en Nikon de systeemcamera hebben omarmd, leveren ze – in tegenstelling tot Sony – nog steeds ook een breed spectrum aan spiegelreflexcamera’s en de bijbehorende objectieven, zowel voor fullframe als aps-c.

Nikon heeft op het moment van schrijven een viertal aps-c-reflexen in het assortiment, van het instapmodel D3500 tot de (semi)professionele D500. Bij Canon is de keus nog groter, van de EOS 2000D tot de 90D. Helaas is de onder sportfotografen populaire EOS 7D Mark II uit productie. Vreemde eend in de bijt is het kleinere Pentax, dat zich uitsluitend op de spiegelreflexmarkt concentreert. Het nieuwe aps-c-topmodel, de K-3 Mark III, is qua techniek het neusje van de zalm. Qua prijs (een kleine twee mille) trouwens ook.

Middenformaatcamera’s

Behalve voor een maatje minder kun je natuurlijk ook juist gaan voor een maatje meer. Niet alle middenformaatsensoren zijn even groot, maar de typische middenformaatsensor is bijna tweemaal zo groot (1,7 keer, om precies te zijn) als een fullframe-sensor. Dat levert natuurlijk wel grotere en zwaardere camera’s op, al weten met name Fujifilm en Hasselblad de omvang en het gewicht bewonderenswaardig binnen de perken te houden. Ook de objectieven zijn groter en zwaarder.

Voor disciplines als sportfotografie zijn deze relatief trage camera’s niet de aangewezen keus, en bovenal is middenformaat een slag duurder. Als je de extra megapixels en beeldkwaliteit nodig hebt én kunt betalen, vind je in dit overzicht wellicht iets van je gading.

Middenformaatcamera’s kunnen de allerhoogste beeldkwaliteit geven. Uiteraard schiet je zo’n prachtplaat niet even uit de losse pols.

Peter Tulner (petertulner)
Fujifilm GFX 100S · ISO 400 · F 16 · 1 SEC · 32 MM

Fujifilm

Fujifilm debuteerde in 2016 op de digitale middenformaatmarkt met de spraakmakende GFX 50S. Deze kreeg al snel gezelschap van andere modellen, waaronder de meetzoeker-achtige GFX 50R. Deze relatief compacte camera met kantelbaar aanraakscherm én netjes weggewerkte elektronische zoeker levert ruim 50 megapixels en is momenteel verkrijgbaar voor een bodyprijs van zo’n 3.000 euro. De beelden ogen heerlijk scherp en hebben een heel plastische, bijna 3D-achtige kwaliteit.

Een actueler model is de GFX 50S II (bodyprijs ca. 4.000 euro), die eenzelfde sensor herbergt in een behuizing die meer doet denken aan een reguliere fullframe-systeemcamera, en ook nauwelijks groter en zwaarder is. Dit model beschikt ook over beeldstabilisatie in de body. Voor de schappelijke meerprijs van 500 euro koop je er een compacte kitzoom bij.

Mocht je budget het toelaten, dan is de GFX 100S (bodyprijs ca. 6.000 euro) een serieuze blik waard. Behalve over ingebouwde beeldstabilisatie, beschikt dit handzame model ook over een 100-megapixelsensor. En dankzij ‘hybride AF’ (contrast- en fasedetectiepixels op de sensor) is de automatische scherpstelling voor een middenformaatcamera trefzeker en snel. De beeldkwaliteit is ronduit fantastisch, en de op het eerste gezicht forse prijs is dan ook relatief bezien een koopje. Realiseer je echter voor je naar de winkel sprint wél dat je bij een middenformaatcamera ook middenformaatobjectieven nodig hebt. De originele Fujifilm-objectieven zijn aan de prijs, en alternatieven zijn schaars.

De Fujifilm GFX 50S II is een compacte en relatief betaalbare optie als je een middenformaatcamera zoekt.

Hasselblad

Min of meer tegelijkertijd met de Fujifilm GFX 50S kwam de Hasselblad X1D 50C op de markt: eveneens een systeemcamera met een middenformaatsensor, en opvallend compact en handzaam. Dat geldt ook voor de verbeterde opvolger, de X1D II 50C (bodyprijs ca. 6.000 euro), wat meteen een sterk argument is om voor deze camera te kiezen. Deze II-versie is een heel stuk sneller geworden, maar voelt vooral – heel belangrijk – meer ‘bij de les’. Het is bovendien een prachtige camera om te zien. Het design is werkelijk zeer fraai en verfijnd, van de intuïtieve menu’s tot de oranje ontspanknop en de donkergrijze kleur van de body.

Gelukkig is deze Hasselblad ook technisch een zeer interessante aanbieding. De X1D II 50C heeft een middenformaathart met 50,3 megapixel en staat daarmee garant voor prachtig gedetailleerde beelden met een heel erg fijn (micro)contrast, dynamisch bereik en scherpte. Alle objectieven uit de Hasselblad XCD-lijn hebben een ingebouwde centraalsluiter, waardoor ze uitstekend te gebruiken zijn voor flitsfotografie met ultrakorte sluitertijden. Ze zijn bovendien van fabelachtige kwaliteit, wat helaas ook tot uitdrukking komt op het prijskaartje.

Deze middenformaatcamera van Hasselblad is opvallend compact.

Pentax

De Pentax 645Z, momenteel verkrijgbaar voor zo’n vier mille (bodyprijs), is de oudste camera in deze verzameling. In tegenstelling tot de concurrentie is het geen systeemcamera, maar een echte spiegelreflex. Hij ziet er daardoor niet alleen wat vreemd uit, maar is ook aan de grote en zware kant. Na enige gewenning is de Pentax echter ergonomisch een topcamera. Ieder knopje zit op de juiste plek en de grip is uitstekend. Naast de optische spiegelreflexzoeker is ook een scherm (zonder aanraakfunctionaliteit) present, dat zelfs uitklapbaar is.

De 645Z heeft een middenformaatsensor met 51,4 megapixel aan boord, die ondanks z’n leeftijd uitstekend presteert. De scherpte en resolutie zijn verbluffend goed en ook de beeldkwaliteit bij hoge iso-waarden is indrukwekkend. De bouwkwaliteit is, zoals we van Pentax gewend zijn, subliem. Prettige bijkomstigheid is dat de objectieven relatief sympathiek zijn geprijsd, al kunnen ze soms lastig verkrijgbaar zijn.

Pentax heeft een middelformaat-spiegelreflex in het assortiment: de 645Z.

Edelcompactcamera’s

Edelcompact is een breed begrip, dat in feite elke compactcamera omvat waarbij de focus meer ligt op een hoge beeldkwaliteit dan op de laagste prijs of het grootste zoombereik. In de praktijk gebruiken we bij Zoom.nl/Zoom Academy deze term vaak voor camera’s met een wat grotere sensor, tot en met fullframe aan toe.

Eén nadeel: compacte fullframe-camera’s als de Zeiss ZX1, Leica Q2 en Sony RX1R II kosten duizenden euro’s. Het is goed om te weten dat ook hiervoor aps-c-alternatieven bestaan. De bekendste zijn de Fujifilm X100V en de Ricoh GR III en IIIx, met een vaste groothoeklens van (omgerekend naar fullframe) respectievelijk 35, 28 en 40 mm. De Fujifilm kost zo’n 1.450 euro, terwijl je voor de spartaanser uitgevoerde Ricoh-modellen 900 à 1.000 euro neertelt.

Wil je een aps-c-sensor én een zoomlens, dan is de Canon PowerShot G1 X Mark III met z’n bereik van omgerekend 24 tot 72 mm misschien iets voor jou. Deze camera kost eveneens rond de 1.000 euro. De Panasonic Lumix LX100 II is (op het uiterlijk na) vergelijkbaar, met een iets kleinere MFT-sensor en een iets lagere prijs.

In de lijst hierna concentreren we ons op een ander segment uit deze groep: de betere point-and-shoot-modellen met een ingebouwde zoomlens en een 1inch-sensor. Zo’n sensor is grofweg vier keer zo groot als de sensoren in de gemiddelde compactcamera, en zet daardoor veel betere prestaties neer. Daarnaast is de sensor klein genoeg om deze camera’s uit te rusten met objectieven met een hoge lichtsterkte en/of flink bereik, zonder enorme consequenties voor omvang en gewicht. Daardoor is zo’n 1inch-camera vaak een ideaal compromis tussen afmetingen, mogelijkheden en kwaliteit.

Als geld geen rol speelt en een camera niet alleen mooie plaatjes moet maken maar er ook mooi moet uitzien, is deze fullframe-edelcompact van Zeiss misschien iets voor jou.

Met een edelcompact heb je, vergeleken met de modale compactcamera, niet alleen een betere beeldkwaliteit (zeker bij hogere iso-waarden), maar ook meer speelruimte met de scherptediepte.

M. Roubos (mroubos)
Canon G5 X II · ISO 1600 · F 6,3 · 1/250 SEC · 44 MM

Panasonic

De Panasonic Lumix LX15 is een bijzonder compacte 1inch-camera met een voordelige prijs (ca. 450 euro). Omgerekend naar fullframe heeft de LX15 een 24-72mm-objectief aan boord, met een lichtsterkte van F 1,4 in de groothoek- tot F 2,8 in de telestand. De camera maakt foto’s van 20 megapixels en filmt in 4K-resolutie. Specifieke Panasonic-functies bieden extra mogelijkheden, zoals Post Focus waarmee je achteraf het scherpstelpunt kunt bepalen.

De camera heeft, net als de concurrentie, beeldstabilisatie aan boord en voelt stevig en duurzaam aan. Camera en objectief staan garant voor een behoorlijke beeldkwaliteit, en de hoge lichtsterkte maakt het makkelijker om te spelen met scherptediepte. Het aanraakscherm is op- en omklapbaar, maar een zoeker ontbreekt. De TZ200 (ruim 600 euro) heeft naast een vast scherm wél zo’n zoeker, en huisvest een zoombereik van omgerekend 24 tot 360 mm in een behuizing van zakformaat.

De Lumix LX15 is een compacte 1inch-camera, met een omgerekend bereik van 24-72 mm.

Canon

De Canon PowerShot G5 X Mark II (ca. 800 euro) is uitgerust met een flexibel zoomobjectief met een bereik van omgerekend 24 tot 120 mm, dat ook nog eens mooi lichtsterk is (F 1,8 tot F 2,8). Net als de Panasonic levert deze Canon 20-megapixelfoto’s af. De camera is met zorg in elkaar gezet en voelt alert en snel aan. De beeldkwaliteit is indrukwekkend.

Net als de concullega van Sony heeft deze Canon een pop-upzoeker. Mocht je genoeg hebben aan een omklapbaar aanraakscherm en wat minder zoombereik (24-100 mm), dan kun je ook de G7 X Mark III overwegen, die ruim honderd euro goedkoper is. Het instapmodel in de 1inch-serie, de G9 X Mark II, kost pakweg 400 euro. Daarvoor krijg je 3x zoom (28-84 mm), Full HD-video en een vast aanraakscherm.

Met de zoom van 24-120 mm (omgerekend naar fullframe) van de G5X Mark II heb je een vrij ruim zoombereik.

Sony

De Sony RX100-modellen vormen sinds jaar en dag de benchmark in deze categorie. Het meest recente model, de RX100 VII, is alweer een tijdje op de markt en is momenteel afgeprijsd naar zo’n 1.000 euro. Nog steeds een pittig bedrag, maar daarmee haal je wel een razendsnelle camera met een zoombereik van omgerekend 24 tot 200 mm in huis. De autofocus werkt erg snel en nauwkeurig. De beeldkwaliteit van de 20-megapixelsensor is uitstekend, met prima prestaties voor dit sensorformaat. Ook op videogebied is deze camera bij de tijd. Naast een kantelbaar touchscreen is er ook een elektronische zoeker, die na een knopdruk uit de behuizing omhoogschuift.

Goed om te weten is dat oudere modellen ook nog verkrijgbaar zijn, met een navenant vriendelijker prijskaartje. De modellen tot en met versie V hebben een lichtsterker objectief met een kleiner zoombereik. Deze modellen zijn feitelijk opgevolgd door de zoekerloze vlogcamera ZV-1, die momenteel zo’n 650 euro kost.

De Sony RX100-modellen vormen al jaren de benchmark in de 1inch-categorie.

Superzoomcamera’s

Zogenaamde bridge- of superzoom(compact)camera’s zijn er in diverse smaken. Behalve de Sony RX100-serie bestaat er ook een RX10-serie, met de RX10 IV als laatste loot aan de stam. Deze camera, met een 1inch-sensor en een zoombereik van 24 tot 600 mm omgerekend naar fullframe, is al wat langer op de markt maar kost in de winkel nog steeds zo’n 1.500 euro.

Wij zochten het voor een vergelijkende praktijktest in een wat lager prijssegment, waarin Sony eveneens actief is met modellen als de HX400V. Voor onze expeditie naar De Biesbosch met Zoom.nl-lezers Willy Backhaus en Tessa Poll viel de keus op drie modellen van Nikon, Panasonic en Canon, die een enorm zoombereik combineren met een betaalbare prijs.

Uiteraard wordt die combinatie, evenals de bescheiden afmetingen en het dito gewicht, mogelijk gemaakt door de inzet van een kleine sensor (1/2,3 inch). Alle modellen beschikken over ingebouwde beeldstabilisatie. Met een dergelijk zoombereik is dat geen overbodige luxe. Je kiest immers niet voor een lichte en compacte camera om een statief mee te zeulen.

Met een superzoom kun je ontzettend ver inzoomen. Je ziet hier de twee uitersten van de Nikon Coolpix B600, die omgerekend een bereik heeft van 24-1440 mm.

Canon

Bij de praktijktest ging de Canon PowerShot SX70 HS mee. Met een winkelprijs van bijna 600 euro de duurste van het drietal, maar daarvoor levert hij wel de hoogste resolutie (20 megapixels) en het grootste zoombereik (65x: omgerekend 21-1365 mm). Bovendien heeft hij een verstelbaar scherm plus een ingebouwde elektronische zoeker met relatief hoge resolutie. En je kunt fotograferen in raw-formaat. De instelmogelijkheden zijn uitgebreid en met name de macrofoto’s zijn opvallend scherp.

Wil je liever wat minder uitgeven, dat levert Canon ook een paar simpelere modellen. Zoals de SX540 HS (ca. 300 euro), die een zoombereik heeft van omgerekend 24 tot 1200 mm en alleen een vast scherm bezit. Het vlaggenschip is de G3 X, met een 1inch-sensor en een zoombereik van omgerekend 24-600 mm (ca. 700 euro; zoeker los verkrijgbaar).

De Canon SX70 HS heeft een groot zoombereid: omgerekend 21-1365 mm.