Onderwerpen voor macrofotografie: vlinders

7 augustus 2020, 08:17

Tijdens het voorjaar, wanneer de natuur op volle toeren draait, is er vaak een overvloed aan fotografische onderwerpen. Die weelde maakt het niet altijd gemakkelijk om het juiste topic uit te kiezen. Met hun vrolijke en kleurrijke verschijning zijn vlinders echter nog altijd een dankbaar onderwerp voor de natuurfotograaf. Toch blijft het vaak een uitdaging om ze goed in beeld te brengen. Ze zijn actief en blijven geen seconde stilzitten. Maar met wat geduld, de juiste tips en een goede voorbereiding zul je zeker tot leuke resultaten komen!

Wanneer kun je ze vinden?

Vlinders tref je het vaakst aan van half april tot en met augustus, met een duidelijke piek in juni. De algemene soorten vind je bijna overal. De vlinders hebben zich aangepast aan de invloed van de mens en komen zelfs in de meest stedelijke gebieden voor. Zeldzame vlindersoorten stellen echter bijzondere eisen aan hun biotoop en zijn daarom vaak met uitsterven bedreigd. Als je dus bijzondere vlinders wilt fotograferen, moet je vaak op zeer specifieke locaties zoeken. Maar voor leuke foto’s hoef je geen zeldzame soorten te fotograferen. Een doorsnee soort op een kleurrijke bloem volstaat ook voor een mooi resultaat. Het zijn vooral de compositie, het licht en de sfeer die jouw beeld net dat ietsje meer geven.

In een vlindertuin kom je prachtige zeldzame vlinders tegen!

Foto: Nieske Siepel-Bakker (bnn.zoom.nl)

Net zoals de meeste andere insecten zijn vlinders vooral actief wanneer het warm genoeg is. Ze zijn dan amper in beeld te brengen omdat ze werkelijk geen seconden stil blijven zitten. Het beste tijdstip om vlinders te fotograferen is dan ook ’s ochtends vroeg. Een frisse nacht heeft ze sterk afgekoeld, waardoor ze vaak uren blijven zitten tot ze opgewarmd zijn. Als je bovendien het geluk hebt, is de vlinder bedekt met dauwdruppels, en dan is het pas echt feest. Door de dauw kunnen ze nog niet vliegen, en heb je dus alle tijd om de vlinder mooi in beeld te brengen. Bovendien is zo ’s ochtends vroeg het licht ook nog erg mooi.

De ochtend is dus ongetwijfeld het beste moment om vlinders in beeld te brengen. Jammer genoeg zijn ze op dat moment een stuk moeilijker te lokaliseren dan wanneer ze overdag opvallend rondfladderen in de zon. Vlinders, en ook andere insecten, verbergen zich ’s nachts tussen de vegetatie. Je moet dus goed speuren tussen de struiken en ander gewas om ze te vinden.

Is het een vogel? Nee het is een kolibrievlinder! Deze kun je ook in Nederland in het wild fotograferen.

Foto: petersmit50.zoom.nl

Een prima periode om je met vlinderfotografie bezig te houden, is in de zomer, omdat het dan de vliegtijd is van de meeste vlindersoorten. Op de site van De Vlinderstichting staan de verwachte vliegtijden per soort vermeld. Vlinders overnachten dichtbij de grond, hangend aan een bloem, bladeren of gras. Wil je ze toch overdag fotograferen, dan dien je ze zeer langzaam te benaderen. Zorg er ook voor dat je eigen schaduw niet over de vlinder heen valt, omdat ze dan meteen weer wegvliegen.

Waar kun je ze vinden?

Vlinders worden aangetrokken door bloemen en verkiezen vaak ook de nabijheid van water. Bloemenweides met verschillende soorten grassen, nabij een vijver of een ven, zijn dus de ideale biotoop. Ook zonnige paden en open stukjes in of langs bossen, trekken vaak veel vlinders aan.

De vuurvlinder is een veelvoorkomende soort in Nederland.

Foto: Teuni Stevense (teuni.zoom.nl)

Daarnaast zijn de meeste vlinders ook gebonden aan specifieke waardplanten. Op deze planten zetten ze hun eieren af. Het oranjetipje vind je bijvoorbeeld vaak in de buurt van de pinksterbloemen. Het zeer zeldzame gentiaanblauwtje zet zijn eieren dan weer af op de klokjesgentiaan. Als je deze waardplanten kunt herkennen, is de kans groter dat je de vlindersoort ook terugvindt.

Naast het herkennen van planten is het ook belangrijk om te weten wanneer bepaalde soorten vliegen. De vliegperiode van de meeste vlindersoorten kun je naast het al genoemde De Vlinderstichting terugvinden in de gespecialiseerde literatuur en op www.vlindernet.nl. Op de website www.waarneming.nl kun je achterhalen waar en wanneer er veel vlinders werden gezien.

Ten slotte doe je er ook goed aan het weerbericht te volgen. Zonnige dagen met koele nachten en windstille ochtenden zijn ongetwijfeld de beste momenten om erop uit te trekken.

Hoe fotografeer je ze?

Heb je het geluk ’s morgens een vlinder te vinden, ga dan zeer voorzichtig te werk. Denk eerst even na hoe je het onderwerp in beeld wilt brengen voor je het statief neerzet, want één verkeerde tik met een van de statiefpoten is voldoende om de pret te bederven.

Door recht van voren te fotograferen, zijn ook de ogen zichtbaar.

Foto: Mark Otten (m-otje.zoom.nl)

De vlinder komt het best tot zijn recht wanneer je deze fotografeert tegen een zachte, kleurrijke achtergrond. Houd daarom de scherptediepte goed in de gaten. Een hoog diafragma-getal, of dus veel scherptediepte, zorgt meestal voor rommelige achtergronden. Het is steeds zoeken om het onderwerp voldoende scherp in beeld te brengen en de achtergrond toch rustig te houden. Vermijd onrustige vlekken en patronen door je positie zorgvuldig uit te kiezen en op ooghoogte van het onderwerp te fotograferen. Blijft het beeld toch onrustig, dan kun je de vegetatie in de achtergrond eventueel wat platdrukken. Let er wel op dat je geen zeldzame planten vernielt en handel steeds met respect voor de natuur.

Tegenlicht geeft je de mogelijkheid om met silhouetvorming te werken.

Foto: Daan de Vos (daan-de-vos.zoom.nl)

High-key & silhouetten

Je kunt nog een stapje verdergaan en het onderwerp in high-key fotograferen. Neem hiervoor een laag standpunt in, zodat het onderwerp tegen de lucht wordt gepositioneerd. Vervolgens ga je sterk overbelichten, zodat de achtergrond volledig wit wordt. Vaak moet je hiervoor minimaal twee stops extra licht toevoegen. De beste high-keyresultaten bereik je wanneer het bewolkt is, op andere momenten is de lucht meestal te fel. Je kunt ook fotograferen in tegenlicht, waarbij de vleugels van de vlinder mooi oplichten in het ochtendlicht, of juist fel onderbelichten, waardoor er een silhouet ontstaat. Het zijn allemaal leuke manieren om het onderwerp eens op een geheel andere wijze te benaderen.