Redactie Wanneer je een beginnende fotograaf bent, kan het soms nog best lastig zijn om alle knopjes en functies op zo’n complexe camera uit elkaar te houden. In de rubriek ‘Simpel uitgelegd’ gaan wij proberen zo duidelijk en gemakkelijk mogelijk uit te leggen wat verschillende fotografiebegrippen betekenen. Deze week leggen we uit wat brandpuntsafstand betekent.
Wil je meer leren over fotografie en ook prachtige foto’s leren maken? Bekijk dan onze Basiscursus Fotografie
Wat houdt de brandpuntsafstand in?
De brandpuntsafstand is te vinden op het objectief van je camera. Technisch gezien betekent het: ‘De afstand in millimeters tussen de sensor van de camera en het midden van het objectief.’ Belangrijker is om te onthouden dat de brandpuntsafstand van je objectief bepaalt hoeveel er te zien is op je foto’s en hoe groot het onderwerp in beeld komt. Op je objectief is die afstand te vinden. Bij een kitlens is deze vaak ± 18-55 mm, wat dus de minimale en maximale brandpuntsafstanden van je objectief zijn. Hoe lager het getal, des te meer van de omgeving er in je beeld zichtbaar is en des te kleiner alles wordt. Dit wordt ook wel groothoek genoemd. Veel voorkomende waardes voor groothoeken zijn 24 en 35 mm. Echter bestaan er nog kleinere brandpuntsafstanden, wat supergroothoek wordt genoemd. Het is wel opletten geblazen wanneer je gebruik maakt van een groothoeklens, omdat deze kunnen zorgen voor vertekening van het beeld. De mate van vertekening verschilt echter wel per lens.
Linker foto: Groothoekfoto gemaakt met een brandpuntsafstand van 10mm door Canipel. Rechter foto: Foto gemaakt met een telelens met een brandpuntsafstand van 400mm door Fred-horst.
Het tegenovergesteld kan daarentegen ook; hoe hoger het getal van de brandpuntsafstand, hoe minder je van de omgeving terugziet in je foto. Het beeld is hier dus meer ingezoomd. Bij een hoog getal, ook wel lange brandpuntsafstand genoemd, spreken we van een telelens of een supertelelens. Vaak worden hier brandpuntsafstanden van minimaal 85, 100, 200 en 400 mm voor gebruikt.
Verschillende objectieven
Wanneer we kijken naar verschillende objectieven, kunnen we twee soorten worden onderscheiden: een objectief met een vaste brandpuntsafstand en een objectief met een variabele brandpuntsafstand. Het verschil zit hem in de zoom mogelijkheden. Bij een objectief met een vaste brandpuntsafstand, kun je niet inzoomen. Je zult zelf dichterbij of verder weg van het onderwerp moeten gaan staan om het gewenste beeld vast te leggen. Een veelgebruikt objectief met een vaste brandpuntsafstand is de 50mm lens.
Een objectief met een vaste brandpuntsafstand vs. een objectief met een variabele brandpuntsafstand (zoomlens)
Heb je nou geen zin om steeds heen en weer te moeten lopen? Het tegenovergestelde van de objectieven met een vaste brandpuntsafstand zijn de objectieven waarmee je kunt inzoomen. Met deze objectieven kun je de brandpuntsafstand aanpassen door aan het objectief te draaien. Dit heet het tele-effect. Op een zoomlens zijn twee waarden te vinden in plaats van één, bijvoorbeeld 24-70mm. Het eerste en laagste getal is de breedste blik die je met deze lens kunt krijgen: de uiterste groothoek. Het hoogste getal is de smalste blik, ofwel de maximale telestand. Wanneer je veel van je omgeving wil laten zien, is het aan te raden om een objectief van 16-35mm te gebruiken. Fotografeer je meer van een redelijke afstand en wil je toch inzoomen? Dan worden vaak telelenzen van 70-200 mm of 100-400 mm gebruikt. Voor wie van gemak houdt, bestaan er ook lenzen die kunnen switchen van groothoek naar telestand in een handomdraai. Dit worden ook wel superzooms genoemd en beschikken over een objectief van 18-300mm. Een nadeel van deze lenzen is wel dat de kwaliteit minder goed is. Over het algemeen kan zijn ze namelijk een stuk minder lichtsterk.
Linker foto: gemaakt met een vast objectief van 24mm door JHoppenbrouwers. Rechter foto: gemaakt met een variabel objectief met een brandpuntsafstand van 300mm door Sebastiaandevries.
Benieuwd naar meer foto’s met een vaste brandpuntsafstand van 24mm? Bekijk onze collectie!
Fullframe vs. Cropframe
Niet alleen de brandpuntsafstand, maar ook de sensorgrootte bepaalt de uitsnede van je foto, ofwel hoeveel er in de foto te zien is. (Instap)spiegelreflexen hebben meestal een aps-c sensor, wat een ‘cropframe’ opleverd. Deze sensor is kleiner dan het vroegere kleinbeelformaat, wat tegenwoordig ‘fullframe’ wordt genoemd. De meer professionele camera’s beschikken vaak over zo’n (grotere) fullframe sensor. Wanneer je eenzelfde lens op een aps-c camera en op een fullframe-camera schroeft, lijkt het bij de aps-c camera alsof het beeld ingezoomd is. Hij vangt dus een kleiner gedeelte van het beeld op dan de fullframe camera. Om hetzelfde beeld met een fullframe camera te krijgen als met een aps-c camera, moet je bij de aps-c camera de brandpuntsafstand met 1,5 vermenigvuldigen. Zo geeft een 35mm-objectief op een aps-c camera het effect van een 52mm-objectief op een fullframe camera.
Het verschil in beeld tussen een fullframe camera en een cropframe camera met hetzelfde objectief. Foto: corvdwaal.
Graden bepalen het blikveld
Wanneer je een foto gaat maken, schat je vaak vooraf in hoeveel je van het onderwerp in beeld wil zien. Handig hiervoor is om te kijken naar de graden die vermeld zijn bij een bepaald brandpunt, om zo te zien hoe groot de beeldhoek van het objectief is. Wanneer je een rondje om je as draait, zie je alles om je heen. Als je een foto gaat maken van een onderwerp wat recht voor je staat, is het vrijwel onmogelijk om ook het beeld achter je te fotograferen op hetzelfde moment. De graden die aangegeven staan bij een bepaalde brandpuntsafstand, geven aan hoe groot het veld is wat je kunt zien uit die denkbeeldige cirkel om je heen, wat ook wel het blikveld van de lens wordt genoemd. Bij een groothoeklens zal het aantal graden dus hoger zijn dan bij een telelens, omdat je bij de groothoeklens dus een groter veld uit de denkbeeldige cirkel ziet. Ook hierbij is de beeldhoek niet alleen afhankelijk van de brandpuntsafstand, maar ook van de sensorgrootte. Zoals eerder al vernoemd, ziet een kleine sensor minder dan een grote sensor bij dezelfde brandpuntsafstand. Dit verschil staat vermeld bij de specificaties van het objectief.
In dit overzicht is per fotografieonderwerp de populairste brandpuntsafstand weergegeven, inclusief het aantal graden wat bij de brandpuntsafstand hoort.
