Redactie Dodge and burn, oftewel ‘doordrukken en tegenhouden’, is een techniek afkomstig uit het analoge tijdperk. Toch is het ook voor de digitale fotografen een nuttige techniek om eens te bestuderen!
Wil je meer leren over fotografie en ook prachtige foto’s leren maken? Bekijk dan onze Basiscursus Fotografie
Waar komt Dodge and burn vandaan?
Ook wanneer je analoog fotografeert is er sprake van nabewerking. Misschien niet in de mate die we nu kennen van Photoshop, maar het was zeker niet ‘klik en klaar’. Een negatief moet worden omgezet naar de daadwerkelijke foto en er zijn allerlei verschillende manieren om dat te doen. Dodge and Burn is daar voor veel fotografen een onderdeel van. Met deze techniek kan je delen extra belichten of juist voorkomen dat delen teveel worden belicht. Het zijn hele gerichte aanpassingen, die dus slechts op een deel van de foto van toepassing zijn. Daar gaat veel tijd in zitten.
Doordrukken
Met doordrukken kan je delen extra belichten. De oorspronkelijke foto wordt eerst normaal belicht, waarna vervolgens een masker wordt gemaakt dat een groot deel van de foto afschermt. Daarna wordt er een nieuwe belichting toegepast, op het kleine gedeelte van de foto dat niet is afgeschermd. Wat misschien verwarrend is, is dat je het ‘extra belichten’ noemt, maar dat het resultaat is dat je delen in de foto donkerder maakt. Dat zit zo: bij analoge fotografie druk je de foto’s op een wit papier af. De delen die je belicht, worden donkerder en de afgeschermde delen laten nog meer van dat oorspronkelijke witte papier zien.
Tegenhouden
Ook bij tegenhouden wordt er met maskers gewerkt, alleen wordt de foto direct de eerste keer al minder belicht. Vervolgens worden delen met een masker afgeschermd, waarna de belichting op de rest van de foto wordt rechtgetrokken. De afgeschermde delen blijven hier dus uiteindelijk lichter.
Bij deze foto zou je de lucht dus extra kunnen doordrukken en het strand en de zee kunnen tegenhouden, om het contrast te vergroten en het dramatische effect van de lucht te benadrukken
Zelf aan de slag in Photoshop
Fotograaf Wil Crooymans legt in deze blog uit hoe je een moderne versie van deze oude techniek kan toepassen in Photoshop.
Waarvoor gebruik je doordrukken en tegenhouden?
Je gebruikt dodging en burning dus om bepaalde delen in je foto lichter of donkerder te maken. Dat is niet hetzelfde als in Lightroom de sliders van alle mogelijke belichtingsinstellingen aanpassen. Daarbij pas je namelijk in één keer bijvoorbeeld alle schaduwen aan in de foto, terwijl je bij doordrukken en tegenhouden echt heel precies één deel uit de foto corrigeert. Je zal dus in je software echt gericht met penselen moeten werken, om heel selectief de juiste gebieden te kiezen.
De belangrijkste functie van deze techniek, is het creëren van diepte in het beeld. Daar ben je als fotograaf feitelijk altijd al mee bezig, maar deze techniek is een extra tool om het door te kunnen zetten in je nabewerking. Een goede strobist-fotograaf weet precies hoe hij zijn licht moet opstellen om hooglichten en schaduwen te creëeren. Daarmee geef hij zijn onderwerp vorm. Een professionele visagist doet hetzelfde, door highlighter op de jukbeenderen aan te brengen en direct daaronder een schaduw te leggen. Het zijn technieken die we gebruiken om de vorm extra duidelijk te maken op een tweedimensionale foto. Kijk bijvoorbeeld eens naar dit plaatje:
Waarschijnlijk kijk je er naar en denk je bij jezelf: “Dat is een rode bal”. Toch kijk je feitelijk naar een rode cirkel met daarop een hooglicht, een diepe schaduw en een lichte reflectie van de reflecterende ondergrond. Op de ondergrond zelf zie je ook nog een schaduw die ook weer extra diepte geeft.
Dit is het effect dat je met doordrukken en tegenhouden dus heel subtiel ook kan versterken in je foto’s. Portretfotografie is daarvoor heel geschikt, maar ook in alle andere soorten fotografie kan je het toepassen. Het onder de knie krijgen ervan kost net als de traditionele techniek heel veel tijd. Vooral het bestuderen van de licht- en donkerwerking is daarbij belangrijk. Wil je dit zelf verder ontwikkelen? Maak dan eens een praatje met bijvoorbeeld een professionele visagist of ga gewoon eens aan de slag met wat lampen en een heel neutraal onderwerp. Door het daadwerkelijk te doen, leer je het beste en dat kan je dan uiteindelijk weer toepassen in de nabewerking!
Dit overzicht van 111 verschillende lichtopstellingen is al een heel erg handig naslagwerk om te zien wat het effect is van licht en schaduw!
