Redactie
30 april 2019, 16:26
Het is dé uitdaging voor elke fotograaf: hoe maak je een ruisvrije foto met veel details en scherpte in het donker? In dit artikel leggen we 5 manieren uit om dat te bereiken!
Kort door de bocht: vaak krijg je met ruis te maken als er weinig omgevingslicht is, waardoor de gevoeligheid van de sensor omhoog moet (ook wel de ISO-waarde genoemd). Om ruisvrije foto’s te maken, moeten we dus voorkomen dat dit getal hoog wordt. Bij een gemiddelde instap spiegelreflex of systeemcamera wordt de ruis zichtbaar vanaf ISO 1000 of hoger. Je ziet de ruis vooral in grotere vlakken met weinig details. Gelukkig zijn er een paar dingen die je ertegen kunt doen!
Camera en objectief
Weet je van tevoren dat je gaat fotograferen in een donkere ruimte, bereid je dan goed voor door de juiste apparatuur mee te nemen. Zorg ervoor dat je een objectief met een hoge lichtsterkte, dus een lage f-waarde, in je tas stopt. Het diafragma-opening bepaalt hoeveel licht er wordt doorgelaten in de camera; hoe groter de opening, hoe meer licht er op de sensor valt.
Een lens met een groot diafragma van f 1.8 of f 1.4 is een goed begin om ruis te voorkomen.
Meest voorkomende objectief in die reeks is een 50mm F1.8, die voor veel cameramerken erg betaalbaar is als extra objectief naast de kitlens. Lees meer over de 50mm F1.8.
foto: frankovitsj · Canon EOS 1300D · ISO 100 · F 11.0 · 10 SEC · 21 MM
Een foto die is geschoten tijdens het blauwe uurtje. Er wordt hier gebruik gemaakt van een lange sluitertijd.
Zet je camera stil
Heb je de mogelijkheid om een statief mee te nemen, pak die zeker in. Met een statief kun je namelijk met een langere sluitertijd de foto maken. Hierdoor kan de ISO laag blijven en heb je toch een goed belichte foto.
Heb je even geen statief bij de hand, of is de plek niet geschikt om een statief neer te zetten? Improviseer dan een stabiele ondergrond. Je camera plaatsen op een muurtje of bankje met bijvoorbeeld een pittenzakje eronder kan zeker helpen bij het stabiliseren van je shots.
Heeft je camera of objectief beeldstabilisatie? Zet deze dan sowieso aan! Met een groothoek kun je bij langere sluitertijden nog uit de hand fotograferen. Experimenteer hoever je hiermee kunt komen: probeer eens 1/10 SEC uit de hand met een 18mm objectief. Of leun daarbij tegen iets aan om jezelf wat extra stabiliteit te geven.
Belangrijk: check altijd direct op locatie je beelden terug om te zien of ze wel echt scherp zijn. Zoom ook even in op de foto om de contrastranden te bekijken.
Tot slot: hoewel je je eigen bewegingen kunt voorkomen, is dat een ander verhaal bij je onderwerp op model. Bij een langere sluitertijd neemt ook de bewegingsonscherpte toe in verplaatsende personen of objecten. Dit kan een mooi effect geven, maar dit moet je uiteraard wel willen. Voor een landschap waarbij weinig beweegt is een lange sluitertijd uiteraard een prima optie.
Lees meer over het gebruik van sluitertijd voor creatieve effecten in je foto’s.
Onderbelichten of overbelichten
Dit klinkt misschien niet direct als een sterke tip, maar dat is het wel: zet je ISO-waarde hoog als het moet. Veel fotografen zijn bang voor ruis en laten hem laag staan; ook al is de foto daardoor te donker in de camera.
We durven zelfs iets verder te gaan: je kunt ervoor kiezen om met een hoge ISO-waarde de foto iets over te belichten. Donkere vlakken vertonen het meeste ruis, en zelfs in de nabewerking is dat lastig te corrigeren. Bij het ophelderen van donkere schaduwen in bijvoorbeeld Lightroom, ontstaat er juist veel ruis. Heb je de opname iets overbelicht, dan kun je de schaduwen in de nabewerking dichttrekken, waarmee de ruis juist afneemt.
Wil je meer weten over onder- of overbelichten bij moeilijk lichtsituaties? Lees dan ons volledige artikel hierover.
foto: corvee1r · NIKON D4S · ISO 100 · F 8.0 · 30 SEC · 19 MM
Het mooie van een lange sluitertijd in het donker, is dat je daarbij het diafragma gerust op F8 kunt zetten waarbij je de ISO-waarde nog steeds laag kunt houden. Dat zorgt voor een haarscherpe foto in het donker, zonder ruis.
Fotografeer in RAW
In het donker is het daarnaast in ieder geval belangrijk dat je in RAW fotografeert. Bij het fotograferen in RAW slaat de camera alle ruwe kleurinformatie en details op. In het donker geldt: hoe meer informatie, hoe beter. Achteraf kun je dan zelf bepalen hoe je de ruis gaat onderdrukken in bijvoorbeeld Lightroom of Photoshop.
Kijk ook niet raar op als je een JPG hebt gemaakt in de camera, die er beter uitziet als de RAW-variant direct uit de camera. In het geval van het JPG-bestand hebben moderne camera’s vaak zelf al een vorm van ruisreductie toegepast, waardoor niet alleen de ruis is verdwenen, maar ook veel details. In RAW behoudt je camera alle kleureninformatie, details en ruis, zodat je in de nabewerking het beste uit je foto’s kunt halen.
Lees ook hoe je ruis het beste kunt onderdrukken in Lightroom CC.
foto: barthendrix ·
Door de langere sluitertijd krijgen de wolken ook een sfeervolle bewegingsonscherpte.
