Redactie
11 november 2020, 08:37
Winter brengt de landschapsfotograaf zoveel moois. Maar is dan er niets anders te fotograferen dan de rijp die de bomen omarmt en de ijsbloemen die op de ramen groeien? Jazeker wel. Ga ijskristallen fotograferen!
De schaatsen gaan meteen uit het vet: de eerste nachtvorst. Maar niet alleen het hart van schaatsend Nederland gaat die dagen sneller kloppen. Ook de fotograaf komt in jubelstemming door het koude weer. Rijp op de bomen en sneeuw die eindeloze velden met een witte deken bedekt … dat levert spectaculaire landschapsfoto’s op. De contrasten die ontstaan in het winterse landschap zijn om van te smullen. Na de eerste sneeuwbui duurt het maar even voordat menig tijdlijn en Zoom.nl overspoeld worden met de mooiste Anton Pieck-achtige taferelen en vergezichten.
Maar er is meer moois: zoom eens in en kijk naar de ijskristallen!
Rijp vormt zich prachtig na een eerste nachtje vorst.
Kyani Vullings, kvphotography.zoom.nl
IJskristal
Een ijskristal is niets anders dan een klein deeltje ijs dat zijn inspirerende ontwikkeling dankt aan het feit dat kleine watermoleculen zich als minikristallen hechten aan een vast deeltje stof. Zijn uiteindelijke uiterlijk wordt bepaald door de temperatuur en luchtvochtigheid. Een ijskristal is herkenbaar aan zijn zeshoekige uiterlijk en groeit gestaag door het aanvriezen van waterdamp.
Als tijdens een koude nacht ijskristallen zich gaan opstapelen, ontstaat er rijp. Wie rijp van dichtbij bekijkt, kan vaak met het blote oog al bijzondere en inspirerende structuren herkennen. En wist je dat je deze structuren zich prima laten fotograferen? En wist je dat ook één enkele sneeuwvlok binnen de mogelijkheden ligt? Misschien niet een erg eenvoudige opgave, maar met wat oefening is het ook voor jou een koud kunstje.
De rijpt prijkt trots als stapeltjes ijskristallen in het zachte licht.
Doris Henríquez, dodsi.zoom.nl
IJskristallen zijn klein. Uiterst klein. En zodra we kleine onderwerpen groot op een foto willen krijgen, worden onze macro-skills opgeroepen. Macro-lenzen, statieven, flitsers, tussenringen, enzovoort. We kunnen een heel arsenaal aan wapens uit onze fototas tevoorschijn halen en aan de slag gaan.
Maar wacht … dit soort vreemde objecten als ijskristallen vragen om een iets andere benadering binnen de wereld van de macrofotografie. We hebben nóg meer vergroting nodig dan anders. We gaan met extremen werken.
De ene fotograaf spreekt over close-upfoto’s. De ander zegt: “Macro!”. Hoewel beide termen vaak hetzelfde impliceren, is er tóch een verschil. Een macrofoto kent altijd een vergroting van minimaal 1:1. Een 1:1-vergroting wil zeggen dat een onderwerp dat één centimeter groot is in werkelijkheid, ook daadwerkelijk één centimeter van de sensor in beslag neemt bij het schieten van de foto. Alles wat kleiner is dan die 1:1-vergroting, noemen we in principe close-upfoto’s.
In het geval van de ijskristallen is 1:1 slechts een begin. Het is voldoende om rijp prachtig in beeld te brengen of de sneeuw die als een wit handschoentje over een takje van een naaldboom ligt, maar willen we het ultieme detail vastleggen van een enkel kristal, dan is een vergroting nodig van twee- of driemaal.
Accessoires
In dit geval brengt een echte macrolens uitkomst. Deze heeft meestal een vergroting van 1:1, wat eigenlijk dus te weinig is, maar die kunnen we in vergroting laten toenemen door het gebruik van een setje magische accessoires: tussenringen.
Tussenringen, zoal de naam al verraadt, worden geplaatst tussen je body en je objectief. Ze worden vaak in setjes van twee of drie stuks verkocht. Deze tussenringen zorgen ervoor dat je nog dichter met je lens op je onderwerp kan komen. En hoe dichter je op je onderwerp komt, hoe groter je onderwerp in beeld komt. Hoe meer tussenringen, hoe groter de vergroting. Tussenringen laten zich prima combineren met een macrolens. Heb je die niet, geen zorgen: ook in combinatie met een gewone kitlens of een 50mm-objectief zul je zien dat je bijzondere macro-mogelijkheden krijgt.
Een nadeel van het gebruik van tussenringen is dat de ringen behoorlijk wat licht wegnemen, vooral als je ze alle drie tegelijk gebruikt voor de maximale vergroting. Je iso-instellingen zullen dus fors omhoog moeten, waardoor de kans op ruis wat toeneemt.
Ga na een koude nacht ’s ochtends vroeg naar buiten om de mooiste ijsstructuren in de natuur vast te leggen.
Janka Kucerova, jankoolka.zoom.nl
Niet iedereen heeft een macrolens. En niet iedereen wil investeren in tussenringen. Loopt de weg in de wereld van het fotograferen van ijskristallen en andere macro-objecten dan dood? Advies: keer om! En daarmee bedoelen we niet dat we ermee stoppen. Neen, we gaan door! In plaats van tussenringen en macrolenzen is er nog een volgende fantastische optie, die meestal niet meer dan één of twee tientjes hoeft te kosten: de omkeerring.
Met de omkeerring maak je van ieder objectief een macrolens met een ongekende vergrotingsfactor. Met een omkeerring gebruik je je objectief omgekeerd op je body. Het ziet er wellicht wat vreemd uit, maar het werkt fantastisch. Als je je lens omgekeerd gebruikt op je camera, kun je niet meer diafragmeren en ook andere functies werken niet. In je camera moet je wellicht nog de optie inschakelen ‘ontspanknop gebruiken zonder lens’. De camera herkent namelijk niet meer je lens (die er wel degelijk op zit, maar dan ‘verkeerd om’).
Hoeveel vergroting je nu haalt, is afhankelijk van je omgekeerde lens. Een 24mm-objectief omgekeerd op je body geeft al een vergroting van ongeveer 3x. En dat is extreem! En voldoende om een sneeuwvlok beeldvullend op de foto te krijgen.
Scherpstellen
Scherpstellen is vaak lastig in deze situaties. Je autofocus zal het moeilijk hebben en daarom wordt ook afgeraden om die te gebruiken bij het fotograferen van ijskristallen. Beter is het om handmatig scherp te stellen. Je zult merken dat een millimeter verschil je scherpte meteen al rigoureus verandert, omdat de scherptediepte vrij klein is. Ga met je diafragma ook wat hoger zitten, dat geeft meer scherptediepte.
Werk je met de veelgeprezen omkeerring? Dan kun je scherpstellen door je camera dichter naar je onderwerp te brengen. Je scherpstelring op je lens doet niets. Een instel- of macro-slede kan een handig hulpmiddel zijn bij gebruik van omkeerringen.
Denk ook aan het gebruik van een goed statief. Stabiliteit is bijna een must. En wil je dan ook dat je camera stil blijft staan terwijl jij de foto maakt? Gebruik dan een draadontspanner. Of je telefoon die zich makkelijk als afstandsbediening laat gebruiken met de hedendaagse, moderne camera’s.
Buiten tijdens de nachtvorst kan rijp ontstaan.
Hier is dat mooi vastgelegd op een sierfles (nee, geen bierfles) in de tuin,
die vanaf dichtbij gefotografeerd is.
Monique Donkersloot, moods.zoom.nl
En wat nou te doen als het hartje zomer is? Kun je dan ook ijskristallen fotograferen? De mogelijkheden zijn misschien dan een stukje minder, maar leg eens een flesje in de diepvries. Of een takje. Geef het een nachtje en zie wat er de volgende ochtend gebeurd is. Voilà!
